Μπορεί το blockchain να αλλάξει τα δεδομένα στην παγκόσμια οικονομική δραστηριότητα;
Στο χώρο της ψηφιακής τεχνολογίας, κατά καιρούς, κάνουν την εμφάνιση τους ορισμένες τεχνολογίες, οι οποίες δημιουργούν πολύ… θόρυβο. Αρκετές από αυτές ανταποκρίνονται στις εξαιρετικά υψηλές προσδοκίες που δημιουργούνται, αλλά υπάρχουν και εκείνες, οι οποίες δεν τα καταφέρνουν και χάνονται στη λήθη.
Αντίστοιχα διαμορφώνεται και ο διάλογος στο ξεκίνημα. Για άλλες ο πήχης των εκτιμήσεων ανεβαίνει ψηλά, άλλες κατατάσσονται στην κατηγορία της «φούσκας», προδικάζοντας την κατάληξη. Άλλες φορές επιβεβαιώνονται και άλλες όχι. Ακόμη και το Internet είχε πολλούς πολέμιους στο δεύτερο μισό της δεκαετίας του ’90 πριν η έλευση του 21ου αιώνα το αναδείξει σε βασικό κομμάτι της καθημερινότητας πολιτών και επιχειρήσεων και να φθάσουμε πλέον στο σημείο να είναι ένα «αγαθό» αντίστοιχο με το ηλεκτρικό ρεύμα και το νερό.
Το blockchain είναι μία τεχνολογία για την οποία τελική ετυμηγορία δεν υπάρχει ακόμη. Πρώτη αναφορά σε αυτήν έγινε το 2008 όταν και δημιουργήθηκε το πρώτο blockchain από τον Satomi Nakamoto, το πραγματικό όνομα του οποίου δεν γνωρίζει κανείς. Ο Nakamoto χρησιμοποίησε το blockchain για να φτιάξει το πρώτο bitcoin, ένα κρυπτογραφημένο ψηφιακό νόμισμα, το οποίο πλέον γνωρίζουμε όλοι, άλλοι λίγο καλύτερα και άλλοι επιφανειακά.
Η ιστορία της δημιουργίας του bitcoin είναι και αυτή για την οποία σε ένα βαθμό οφείλεται η σύγχυση μεταξύ των όρων bitcoin και blockchain, με αρκετούς να θεωρούν ότι πρόκειται για το ίδιο ακριβώς πράγμα.
Όμως, η αλήθεια είναι διαφορετική και η τεχνολογία του blockchain μπορεί να χρησιμοποιηθεί σε μία ευρεία γκάμα εφαρμογών και υπηρεσιών, αλλάζοντας επιχειρηματικά μοντέλα. Ή τουλάχιστον αυτό τονίζουν οι φανατικοί υποστηρικτές της, οι οποίοι εκτιμούν ότι το blockchain είναι η μεγαλύτερη τεχνολογική «επανάσταση» μετά το Internet! Προσθέτοντας πως το Internet χρειάστηκε περίπου 10-15 χρόνια μέχρι να αρχίσει να χρησιμοποιείται σε μαζική κλίμακα.
Σύμφωνα με αυτήν την οπτική η τρέχουσα δεκαετία θα είναι εκείνη όπου το blockchain θα δείξει αν πραγματικά θα αλλάξει σημαντικά την καθημερινότητα επιχειρήσεων και πολιτών.
Πως λειτουργεί
Το blockchain είναι ουσιαστικά μία σειρά καταχωρίσεων που αφορούν συναλλαγές, σε ένα δημόσιο κατάστιχο (ledger). Κάθε καινούρια ομάδα καταχωρήσεων -ένα «block»- συνδέεται με τα προηγούμενα, δημιουργώντας μία «αλυσίδα» καταχωρίσεων, δηλαδή ένα «blockchain».
Τα blocks αυτά συνδέονται μονοσήμαντα μεταξύ τους. Προκύπτουν δε μέσα από μια διαδικασία που ονομάζεται «proof of work», κατά την οποία επιτυγχάνεται η αλγοριθμική επίλυση ενός «δύσκολου» υπολογιστικού προβλήματος. Κατ’ αυτό τον τρόπο, το blockchain λειτουργεί ως ένα αποκεντρωμένο (decentralized) λογιστικό καθολικό, το οποίο είναι κοινό για όλους τους συμμετέχοντες, μιας και όλοι οι εμπλεκόμενοι αποθηκεύουν ένα αντίγραφό του· κάτι που εξασφαλίζει την ασφάλεια και η διαφάνεια των συναλλαγών.
Η ειδοποιός διαφορά -αναφορικά με την προστασία- προκύπτει από το γεγονός ότι δεν είναι πλέον απαραίτητη η ύπαρξη μιας ενδιάμεσης «έμπιστης» αρχής (πχ. μιας τράπεζας), ενώ η εμπιστοσύνη των συναλλασσομένων μερών βασίζεται σε αλγοριθμική επιβεβαίωση.
Το βασικό πλεονέκτημα είναι πως η δημόσια πρόσβαση στο blockchain διευκολύνει το διαφάνεια στις συναλλαγές και τη διάχυση της πληροφορίας. Στο ίδιο πλαίσιο, διευκολύνεται η ελεγκτική διαδικασία με την εξάλειψη κάθε ενδεχομένου παραβάσεων, ακριβώς εξαιτίας της δημόσιας φύσης των δεδομένων. Ταυτόχρονα, εκλείπει και η ανάγκη για ενδιάμεσα μέρη που αυξάνουν τα κόστη, αφού όλες οι πληροφορίες που αφορούν στη συναλλαγή βρίσκονται κρυπτογραφημένες μέσα στο blockchain.
Εφαρμόζοντας το blockchain
Που μπορεί να χρησιμοποιηθεί το blockchain; Αυτό είναι το μεγάλο ερώτημα. Ιδίως από τη στιγμή που ο «θόρυβος» που έχει δημιουργηθεί έχει οδηγήσει σε έναν «πυρετό» επενδύσεων σε εταιρείες και startups που δηλώνουν ότι αξιοποιούν το blockchain για την ανάπτυξη μίας νέας λύσης ή υπηρεσίας.
Μέχρι στιγμής, η πιο ευρεία εφαρμογή δεν είναι άλλη από τα κρυπτονομίσματα με τα πιο γνωστά να είναι, φυσικά, το bitcoin και το Ethereum. Όμως, τα κρυπτονομίσματα είναι μεν η πρώτη εφαρμογή του blockchain αλλά δεν είναι η μόνη.
Σύμφωνα με τους υποστηρικτές της τεχνολογίας, το πιο ενδιαφέρον στοιχείο είναι η προοπτική να μας επιτρέψει να περάσουμε στην επόμενη φάση του Διαδικτύου, μετασχηματίζοντάς το σε ένα δίκτυο ανταλλαγής χρηματικών αξιών από ένα δίκτυο ανταλλαγής πληροφοριών και δεδομένων που είναι σήμερα.
Μία από τις αλλαγές είναι πως το blockchain επιτυγχάνει τη μετάβαση μιας από τις σημαντικότερες λειτουργίες του εμπορίου, αυτή της εμπιστοσύνης από τους οργανισμούς στο διαδίκτυο. Για πρώτη φορά στην ιστορία, η τεχνολογία έχει επιτρέψει την έκδοση χρηματικών μέσων απευθείας στο διαδίκτυο, χωρίς τον έλεγχο από κάποια κεντρική ή τραπεζική αρχή. Επιπρόσθετα, για πρώτη φορά μπορούμε να υλοποιήσουμε «προγραμματιζόμενο» χρήμα, το οποίο μπορεί να αυτενεργεί με βάση τις εντολές που του έχει δώσει ο ιδιοκτήτης του. Αυτό είναι πρωτόγνωρο και γι’ αυτό θεωρείται πως ακόμα πολύ νωρίς για να κατανοήσουμε σε βάθος τις πλήρεις συνέπειές τους.
“To blockhain προσφέρει την προοπτική να περάσουμε στην επόμενη φάση του Διαδικτύου, μετασχηματίζοντάς το σε ένα δίκτυο ανταλλαγής χρηματικών αξιών από ένα δίκτυο ανταλλαγής πληροφοριών και δεδομένων που είναι σήμερα”
Από τους πρώτους κλάδους που θεωρείται ότι θα επηρεαστούν, οι προφανείς είναι ο χρηματοπιστωτικός και ο ασφαλιστικός. Για παράδειγμα οι τράπεζες μπορούν να εξοικονομήσουν αρκετά δισεκατομμύρια κάθε χρόνο με την ελαχιστοποίηση του χρόνου διακανονισμού αλλά και την κατάργηση μίας σειράς διαδικασιών που κοστίζουν σε χρόνο και χρήμα.
Παράλληλα, έχουμε δει εφαρμογές όπως αυτή της Norbloc (σουηδικό startup με συμμετοχή Ελλήνων ιδρυτών) που χρησιμοποιεί το blockchain για να διευκολύνει τη διαδικασία ταυτοποίησης των πελατών των τραπεζών σε μία χώρα, το αποκαλούμενο KYC (Know Your Customer).
Στον ασφαλιστικό κλάδο, το blockchain εκτιμάται πως θα μπορούσε να αξιοποιηθεί με τέτοιο τρόπο ώστε να υπάρχει απευθείας επαφή των ασφαλιστικών εταιρειών με τους πελάτες. Πολλές ασφαλιστικές εταιρείες ασχολούνται με το blockchain αλλά μέχρι τώρα δεν έχει υπάρξει κάποια υπηρεσία που να αλλάζει ουσιαστικά το υπάρχον status quo, όπως είναι και το ζητούμενο.
Αρκετή συζήτηση υπάρχει και για την αξιοποίηση του blockchain στο χώρο του real estate, όπου η τεχνολογία θα μπορούσε να χρησιμοποιηθεί, για παράδειγμα, σε υπηρεσίες που ένα ακίνητο θα είχε πολλαπλούς ιδιοκτήτες!
Στην Ελλάδα έχουμε δει προσπάθεια για αξιοποίηση του blockchain ώστε να μπορούν πολίτες να υπενοικιάζουν με ασφάλεια ιδιωτικές θέσεις πάρκινγκ αλλά το συγκεκριμένο project δεν είχε την ανταπόκριση που περίμεναν οι εμπνευστές του.
Ένας άλλος τομέας είναι η εξασφάλιση της διαφάνειας στις χρηματοδοτήσεις. Στην ΕΕ «έτρεξε» ένα πιλοτικό πρόγραμμα στο πλαίσιο του οποίου υλοποιήθηκε μία online υπηρεσία, μέσω της οποίας, κάθε τελικός δικαιούχος σε ευρωπαϊκά συγχρηματοδοτούμενα έργα, είχε τη δυνατότητα να καταχωρεί επίσημα τα έγγραφα του, τα οποία, στη συνέχεια, θα μπορούν να αποτελέσουν αποδεικτικά στοιχεία για τρέχοντες ή μελλοντικούς ελέγχους από εθνικούς ή ευρωπαϊκούς φορείς.
Η αξιοποίηση της blockchain τεχνολογίας επιτρέπει στους ελεγκτικούς φορείς τον άμεσο και χωρίς καμία καθυστέρηση έλεγχο της εγκυρότητας των αποδεικτικών εγγράφων, καθώς και του γεγονότος ότι οι εν λόγω συναλλαγές δεν έχουν καθ’ οιονδήποτε τρόπο μεταβληθεί ή παραποιηθεί.
“Ιδέες υπάρχουν πολλές αλλά ακόμη δεν έχουν βρεθεί εκείνες που θα κάνουν τη διαφορά και θα κάνουν το blockchain μία mainstream τεχνολογία”
Μία άλλη περίπτωση είναι η εφοδιαστική αλυσίδα με το blockchain να χρησιμοποιείται για να διασφαλίζεται, για παράδειγμα, ότι ένα προϊόν διατηρεί την ίδια ποιότητα από τη στιγμή που «φεύγει» από τον παραγωγό μέχρι που φθάνει στον καταναλωτή.
Είναι προφανές ότι ιδέες υπάρχουν πολλές αλλά ακόμη δεν έχουν βρεθεί εκείνες που θα κάνουν τη διαφορά και θα κάνουν το blockchain μία mainstream τεχνολογία.
Η ευκαιρία για την Ευρώπη και την Ελλάδα
Ένα σημείο που αξίζει να σταθεί κανείς είναι οι ευκαιρίες που προσφέρει το blockchain στην Ευρώπη και στην Ελλάδα να βρεθούν εκ νέου στην αιχμή της αγοράς των ψηφιακών τεχνολογιών. Αυτή τη στιγμή, ΗΠΑ και Ασία είναι μπροστά αλλά η Ευρώπη θα μπορούσε γρήγορα να καλύψει το χαμένο έδαφος. Όπως και η Ελλάδα.
Αυτό που θα μπορούσε να κάνει η Ευρώπη -και η Ελλάδα- είναι να προχωρήσει στην υλοποίηση ενός κανονιστικού πλαισίου. Σύμφωνα με αρκετούς αναλυτές, αυτό που χρειαζόμαστε ένα πλαίσιο πιο φιλικό προς την καινοτομία και δεν χρειάζεται να δημιουργήσουμε κάτι νέο. Απλά, θα πρέπει να επεκτείνουμε το υφιστάμενο ρυθμιστικό πλαίσιο προκειμένου να συμπεριλάβει το blockchain, το οποίο είναι μία νέα τεχνολογία. Και θα πρέπει να υπάρξει σωστή ερμηνευτική προσέγγιση του υπάρχοντος πλαισίου.
Μία ευκαιρία για την Ελλάδα και την Ευρώπη θα ήταν πάντως να δώσει προσοχή στους developers που ασχολούνται με το blockchain. Αυτή τη στιγμή, υπάρχει τεράστια ανάγκη για ανθρώπους που να μπορούν να δημιουργήσουν εφαρμογές για blockchain. Η ανισορροπία μεταξύ προσφοράς και ζήτησης είναι μεγάλη και το γεγονός αυτό αποτελεί μία ακόμη ευκαιρία.
Μπορεί το blockchain;
Αν και υπάρχει μεγάλη κινητικότητα, το blockchain δεν έχει ακόμη αποδείξει ότι είναι η τεχνολογία που θα αλλάξει πολλά στην καθημερινότητα μας. Ενδεχομένως, αυτό να οφείλεται στο ότι είναι δύσκολα κατανοητό από το ευρύ κοινό και τις επιχειρήσεις. Και είναι αρκετά πιθανό μετά από μερικά χρόνια να συνεχίζουμε να μην έχουμε άμεση «επαφή» μαζί του.
Όμως, είναι πολύ πιο πιθανό να χρησιμοποιείται στις υποδομές για μία σειρά από υπηρεσίες και εφαρμογές που θα διευκολύνουν την καθημερινότητα των πολιτών και των υπηρεσιών. Μία τεχνολογία «αόρατη» μεν, αλλά εξαιρετικά χρήσιμη δε. Αν θα έχει την ίδια επιρροή με το Internet, μάλλον είναι ακόμη αρκετά νωρίς για να το πούμε.
Cover photo: QuoteInspector.com on Flicker
