Η Ευρωπαϊκή Ένωση έχει καταρτίσει τη δική της ψηφιακή πυξίδα μέχρι το τέλος της δεκαετίας. Οι στόχοι είναι ιδιαίτερα φιλόδοξοι. Μπορεί να τους επιτύχει;
Η δεκαετία του ’90 ήταν ουσιαστικά η περίοδος όπου ξεκίνησε η μετάβαση από την αναλογική στην ψηφιακή εποχή. Με την 2η γενιά της κινητής τηλεφωνίας να είναι ένα από τα βασικά κλειδιά για τη συγκεκριμένη μετάβαση, όπως, φυσικά, και η ραγδαία ανάπτυξη που σημειώθηκε εκείνη την περίοδο στο χώρο της πληροφορικής σε συνδυασμό με την εμφάνιση του Internet. Στη μεν πληροφορική και στο Internet το «πάνω χέρι» θα έλεγε κανείς πως είχαν οι Ηνωμένες Πολιτείες. Στην κινητή τηλεφωνία, όμως, το πλεονέκτημα είχε η Ευρώπη που βρέθηκε στην αιχμή χάρη και στην υποστήριξη του προτύπου GSM, το οποίο, άλλωστε, είχε δημιουργήσει η ΕΕ μέσα από μία επιτροπή που επονομαζόταν Groupe Speciale Mobile. Από τα αρχικά αυτής της επιτροπής προέκυψε και το όνομα για το συγκεκριμένο πρότυπο.
“Ericsson και Nokia είναι τα μοναδικά δύο παραδείγματα τεχνολογικών κολοσσών που προέρχονται από την Ευρώπη.”
Σχεδόν 3 δεκαετίες μετά, όμως, η κατάσταση δείχνει πολύ διαφορετική με την Ευρώπη να έχει μείνει αρκετά πίσω όχι μόνο από τις Ηνωμένες Πολιτείες, αλλά και από την Κίνα και γενικότερα την ανατολική Ασία. Δεν είναι τυχαίο ότι μεταξύ των τεχνολογικών κολοσσών που διαδραματίζουν σημαντικό ρόλο στα παγκόσμια δρώμενα της ψηφιακής εποχής, στην Ευρώπη έχουν έδρα μόλις δύο εξ αυτών: η Ericsson και η Nokia, οι οποίες συγκαταλέγονται μεταξύ των τριών μεγαλύτερων εταιρειών τηλεπικοινωνιακού εξοπλισμού. Από εκεί και πέρα, όμως, ουσιαστικά δεν υπάρχει κάποια εταιρεία που να μπορεί να πει κανείς ότι έχει το ειδικό βάρος οργανισμών, όπως η Alphabet (Google), η Meta Platforms (Facebook κ.ά), η Microsoft, η Amazon, η Apple, η Samsung, η Huawei, η Xiaomi κλπ. Ακόμη και στο χώρο των startups, με εξαίρεση ίσως τον τομέα του fintech, όπου εμφανίζεται μια ιδιαίτερη δυναμική, η Ευρώπη δείχνει να υπολείπεται των παγκόσμιων ανταγωνιστών της. Από τη Δύση και την Ανατολή.
Η απάντηση της ΕΕ
Το συγκεκριμένο ζήτημα δεν είναι κάτι που «ανακάλυψε» η ΕΕ και τα κράτη – μέλη που την απασχολούν τα τελευταία χρόνια. Είναι ένα ζήτημα που την απασχολεί την τελευταία δεκαετία. Όμως, μέχρι τώρα οι όποιες προσπάθειες είχαν γίνει ήταν μάλλον αποσπασματικές με πιο χαρακτηριστική περίπτωση τις πρωτοβουλίες προκειμένου η Ευρώπη να βρεθεί στην πρωτοκαθεδρία του 5G και σε ένα στόχο εντυπώσεων να αποτελέσει την περιοχή όπου η 5η γενιά κινητής τηλεφωνίας θα εμφανιζόταν πρώτη. Όμως ακόμη και αν η Ευρώπη πετύχαινε αυτόν τον στόχο, αυτό δεν θα ήταν αρκετό για να καλύψει το χάσμα που τη χωρίζει με τις άλλες περιοχές. Άλλωστε, στο προσκήνιο έχουν εμφανιστεί και άλλες τεχνολογίες, όπως το cloud και το AI, που σε συνδυασμό με την ευρυζωνικότητα και τις συνδέσεις υψηλών ταχυτήτων (είτε ενσύρματες είτε ασύρματες) αποτελούν κλειδί προκειμένου να παραμείνει μία χώρα ή μία ολόκληρη ήπειρος ανταγωνιστική.
Το νέο πλάνο της ΕΕ έχει θέσει ως χρονικό ορίζοντα το τέλος της τρέχουσας δεκαετίας. Πριν περίπου ένα χρόνο, η Ευρωπαϊκή Ένωση ανακοίνωσε ένα από τα πλέον φιλόδοξα πλάνα ψηφιακής στρατηγικής για τα κράτη – μέλη της. Η Κομισιόν το αποκαλεί Ψηφιακή Πυξίδα για την Ψηφιακή Δεκαετία της ΕΕ (2030 Digital Compass) και βασικός στόχος του είναι η Ευρώπη να έχει πλήρως ενσωματώσει και αξιοποιήσει μία σειρά από ψηφιακές τεχνολογίες, που θα της επιτρέψουν να παραμείνει ανταγωνιστική και παραγωγική σε παγκόσμιο επίπεδο.
Μία στρατηγική που βασίζεται σε 4 πυλώνες (δεξιότητες, διακυβέρνηση, υποδομές, επιχειρήσεις) με στόχους που θα μπορούσαν να χαρακτηριστούν εξαιρετικά φιλόδοξοι και αρκετά δύσκολο να επιτευχθούν. Τι περιλαμβάνουν, όμως, αυτοί οι στόχοι;
Δεξιότητες
Ένα από τα σημαντικότερα θέματα των τελευταίων ετών είναι, χωρίς αμφιβολία, αυτό της εξεύρεσης ανθρώπινου δυναμικού. Για την ακρίβεια, η εξεύρεση ανθρώπινου δυναμικού που θα διαθέτει τις ψηφιακές δεξιότητες εκείνες που χρειάζονται άμεσα επιχειρήσεις και οργανισμοί προκειμένου να καλύψουν τις ανάγκες που έχουν δημιουργηθεί από την ψηφιακή «επανάσταση» που βρίσκεται σε πλήρη εξέλιξη.
Η ΕΕ έχει θέσει δύο στόχους μέχρι το 2030. Ο πρώτος είναι να φθάσει να διαθέτει ένα δυναμικό 20 εκατ. εργαζομένων με εξειδικευμένες δεξιότητες, οι οποίες σχετίζονται με τις τεχνολογίες πληροφορικής και επικοινωνιών. Μάλιστα, η προσπάθεια αυτή έχει και διττό χαρακτήρα. Παράλληλα με την ποσοτική αύξηση του εξειδικευμένου δυναμικού, στοχεύει και στην προσέλκυση περισσότερων γυναικών, καθώς σήμερα οι εργαζόμενοι αυτοί είναι στη συντριπτική πλειοψηφία τους άνδρες.
Ποσοτικός είναι και ο δεύτερος στόχος της Ψηφιακής Πυξίδας, με την ΕΕ να τοποθετεί τον πήχη στο 80% του πληθυσμού των κρατών-μελών, που θα πρέπει να να διαθέτει τις αποκαλούμενες βασικές ψηφιακές δεξιότητες. Με πιο απλά λόγια, αυτό το 80% θα μπορεί να χρησιμοποιεί τις διαθέσιμες ψηφιακές υπηρεσίες χωρίς προβλήματα, θα μπορεί να κάνει αγορές online κ.α., έτσι ώστε να περιοριστεί το αποκαλούμενο ψηφιακό χάσμα που «ταλαιπωρεί» αυτή τη στιγμή όχι μόνο στην Ευρώπη, αλλά συνολικά στον πλανήτη. Κυρίως στις μεγαλύτερες ηλικίες, οι οποίες δεν έχουν ακόμη «εισέλθει» στην ψηφιακή εποχή.
Διακυβέρνηση
Η ψηφιακή διακυβέρνηση αποτελεί έναν άλλο βασικό πυλώνα της ψηφιακής στρατηγικής της ΕΕ για το 2030. Οι στόχοι που έχουν τεθεί περιλαμβάνουν την πλήρη ψηφιοποίηση όλων των βασικών κρατικών υπηρεσιών όπως και τη δημιουργία ψηφιακών ιατρικών φακέλων. Μάλιστα, η ΕΕ στοχεύει το 100% των πολιτών να διαθέτει και, φυσικά, να έχει πρόσβαση στον ψηφιακό ιατρικό φάκελο του. Στόχος που μοιάζει αρκετά δύσκολος, καθώς θα χρειαστούν τεράστιες επενδύσεις προκειμένου να υλοποιηθεί.
Επιπλέον, η ΕΕ προωθεί και την ψηφιακή ταυτότητα. Η Ένωση προσδοκά και πάλι ότι το 80% των πολιτών της θα έχει αποκτήσει ψηφιακή ταυτότητα μέχρι το τέλος της δεκαετίας.
Υποδομές
Προκειμένου η ΕΕ να παραμείνει ανταγωνιστική στην ψηφιακή εποχή, οι υποδομές είναι κάτι παραπάνω από απαραίτητες. Μάλιστα, όταν αναφερόμαστε σε υποδομές, δεν αναφερόμαστε αποκλειστικά στη διαθεσιμότητα ευρυζωνικών συνδέσεων υπερ-υψηλών ταχυτήτων, αν και αυτές περιλαμβάνονται προφανώς στα ζητούμενα και στους στόχους. Και μάλιστα με υψηλές προσδοκίες.
Συγκεκριμένα, η ΕΕ έχει προσδοκά ότι μέχρι το 2030 όλοι οι πολίτες των κρατών – μελών θα έχουν τη δυνατότητα απόκτησης μίας ενσύρματης ευρυζωνικής σύνδεσης με ταχύτητα λήψης δεδομένων της τάξεως του 1 Gbps. Πρακτικά, αυτό σημαίνει ότι το σύνολο των νοικοκυριών και των επιχειρήσεων της Ευρωπαϊκής Ένωσης θα πρέπει να έχει τη δυνατότητα να αποκτήσει σύνδεση οπτικής ίνας μέχρι το κτίριο/σπίτι (FTTB/H). Ταυτόχρονα, η ΕΕ ζητά να υπάρχει 5G κάλυψη κυριολεκτικά παντού!
Αν οι στόχοι για την ευρυζωνικότητα μοιάζουν δύσκολοι, δεν είναι οι μόνοι όσον αφορά στις υποδομές. Ξεκινώντας από τους ημιαγωγούς, η ΕΕ θέλει να διπλασιάσει το μερίδιο της στην παραγωγή τους. Είναι προφανές ότι για την επίτευξη του στόχου είναι απαραίτητες σημαντικές επενδύσεις σε μονάδες και εργοστάσια, που δεν υπάρχουν αυτή τη στιγμή. Μάλιστα, η ΕΕ ανακοίνωσε πρόσφατα την πρωτοβουλία «Μικροκυκλώματα για την Ευρώπη», θέλοντας να συγκεντρώσει πόρους από την ίδια την Ένωση, τα κράτη μέλη και τρίτες χώρες που συνδέονται με τα υφιστάμενα προγράμματα της ΕΕ. Ο ιδιωτικός τομέας δεν απουσιάζει από τη συγκέντρωση πόρους, μέσω της ενισχυμένης «κοινής επιχείρησης για τα μικροκυκλώματα» που προκύπτει από τον στρατηγικό αναπροσανατολισμό της υφιστάμενης κοινής επιχείρησης για τις βασικές ψηφιακές τεχνολογίες.
Κεφάλαια ύψους 11 δισ. ευρώ θα διατεθούν:
- για την ενίσχυση της υφιστάμενης έρευνας, ανάπτυξης και καινοτομίας
- για τη διασφάλιση της ανάπτυξης προηγμένων εργαλείων ημιαγωγών, πιλοτικών γραμμών
- για την κατασκευή πρωτοτύπων
- για τη δοκιμή νέων συσκευών
- για τον πειραματισμό με καινοτόμες εφαρμογές σε πραγματικές συνθήκες
- για την κατάρτιση προσωπικού
- για την ανάπτυξη εις βάθος κατανόησης του οικοσυστήματος και της αξιακής αλυσίδας των ημιαγωγών.
Επόμενος στόχος είναι το edge και το cloud και, φυσικά, τα data centers, τα οποία εξελίσσονται στην «καρδιά» της ψηφιακής οικονομίας. Η ΕΕ επιδιώκει μέχρι το 2030 να υπάρχουν στην Ευρωπαϊκή Ένωση 10.000 υψηλής ασφάλειας edge κόμβοι, οι οποίοι, μάλιστα, θα πρέπει να έχουν και ουδέτερο αποτύπωμα όσον αφορά στο περιβάλλον. Στόχος που μοιάζει σχετικά εφικτός αν και σε αυτή την περίπτωση απαιτούνται σημαντικές κινήσεις αλλά και πρωτοβουλίες από την πλευρά τόσο της Κομισιόν όσο και των κρατών – μελών.
Τέλος, η ΕΕ θέλει μέχρι το 2030 να έχει δημιουργηθεί στην Ευρώπη ο πρώτος υπολογιστής κβαντικής επιτάχυνσης (quantum acceleration) προκειμένου η Γηραιά Ήπειρος να είναι σε θέση να αντιμετωπίσει τις ΗΠΑ και την Κίνα που κινούνται εξαιρετικά επιθετικά στο πεδίο των υπερυπολογιστών.
Επιχειρήσεις
Ο τέταρτος πυλώνας της στρατηγικής αφορά τις επιχειρήσεις που έχουν έδρα στα κράτη – μέλη της ΕΕ, με τον πήχη και εδώ να έχει μπει αρκετά ψηλά, αν και σε κάποιες περιπτώσεις μοιάζει εφικτό να επιτευχθεί. Όπως, για παράδειγμα, αυτός που θέλει το 75% των επιχειρήσεων στην ΕΕ να χρησιμοποιούν λύσεις και εφαρμογές που αξιοποιούν τεχνολογίες όπως είναι το cloud, η τεχνητή νοημοσύνη (ΑΙ) και τα big data.
Αντίθετα, πιο δύσκολος φαντάζει ο διπλασιασμός του αριθμού των startups με έδρα την ΕΕ που χαρακτηρίζονται ως «μονόκεροι» (με αποτίμηση δηλαδή ξεπερνά το 1 δισ. ευρώ).
Τέλος, έμφαση έχει δοθεί και στη ραχοκοκκαλιά της ευρωπαϊκής οικονομίας, δηλαδή τις μικρομεσαίες επιχειρήσεις. Ειδικότερα, για την Ένωση είναι σημαντικό το 90% αυτών των επιχειρήσεων να διαθέτουν και να αξιοποιούν βασικές υποδομές ψηφιακών τεχνολογιών.
Τα επόμενα βήματα
Οι στόχοι του 2030 Digital Compass είναι ιδιαίτερα φιλόδοξοι αλλά αυτό δεν εμποδίζει τους ιθύνοντες της ΕΕ να είναι αισιόδοξοι ότι θα επιτευχθούν. Επιπλέον, στις προτεραιότητες που έχουν τεθεί είναι τόσο η ασφάλεια και η προστασία των προσωπικών δεδομένων, όσο και η ισότιμη πρόσβαση σε υπηρεσίες και προϊόντα. Βασικός άξονας αυτής της προσέγγισης είναι ότι οι Ευρωπαίοι πολίτες θα πρέπει να βρίσκονται στο επίκεντρο όλων των εξελίξεων των διαδικασιών. Όλα αυτά μοιάζουν ως ένα ιδανικό σενάριο, το οποίο αν υλοποιηθεί όντως θα βοηθήσει την Ευρώπη να παραμείνει ανταγωνιστική σε παγκόσμιο επίπεδο. Αλλά είναι και ένα πλάνο που απαιτεί να γίνουν τεράστια άλματα σε πολλούς τομείς από όλους (τους πολλούς) τους εμπλεκόμενους.
