Ο Ρικ Τάμλινσον, Πρόεδρος του SpaceFund Inc – EarthLight Foundation, περιγράφει στο 2045.gr τις προοπτικές που προσφέρει η εξερεύνηση του Διαστήματος και τις ευκαιρίες της Ελλάδας να διεκδικήσει μια θέση στο διαστημικό χάρτη.
Ο Ρικ Τάμλινσον είναι ένας από τους πιο γνωστούς οραματιστές του Διαστήματος παγκοσμίως. Συνιδρυτής αρκετών διαστημικών εταιρειών και οργανισμών, ενεργός επιχειρηματικά στο χώρο, «διαστημικός ακτιβιστής» και ένθερμος υποστηρικτής της ιδιωτικοποίησης των «διαστημικών αποστολών», παραμένει εδώ και 40 χρόνια μια από τις πιο ενδιαφέρουσες προσωπικότητες στο συγκεκριμένο πεδίο.
Αυτήν την σπουδαία «φωνή» για το χώρο του Διαστήματος είχαμε την ευκαιρία να συναντήσουμε πριν μερικές ημέρες κατά τη διάρκεια του Οικονομικού Φόρουμ των Δελφών (στο οποίο ήταν προσκεκλημένος ομιλητής) και να έχουμε μια πολύ όμορφη συζήτηση μαζί του: για την «ιδιωτικοποίηση» του Διαστήματος, για τις προοπτικές της εξερεύνησης, για τις ευκαιρίες που προσφέρει στον άνθρωπο, αλλά και τις δυνατότητες της Ελλάδας να αποκτήσει μια θέση στο «διαστημικό χάρτη».
“Για να καταστεί μια χώρα διαστημική δύναμη, για να στείλει ανθρώπους της στο Διάστημα, δεν χρειάζεται να δημιουργήσει ένα δικό της πύραυλο. Μπορεί να αγοράσει εισιτήρια.”
Ρικ Τάμλινσον
Μεγάλωσε, όπως σημειώνει, παρακολουθώντας το αμερικανικό διαστημικό πρόγραμμα Απόλλων, τις ταινίες και σειρές επιστημονικής φαντασίας, με πρώτη το Star Trek στα μέσα των 60s, οραματιζόμενος με αρκετούς ακόμη συνομήλικούς του, την παρουσία του ανθρώπου στο Διάστημα και τις προοπτικές του πόσο μακριά ήταν εφικτό να φτάσει. Τα παιδιά αυτά, που στα 80s πλέον είχαν μεγαλώσει, συνειδητοποιούν ότι η πραγματικότητα είναι αρκετά διαφορετική, ότι τα όνειρα για ένα ανοικτό σε όλους Διάστημα δεν ανταποκρίνονται στην πραγματικότητα. Η αμερικανική κυβέρνηση δεν κρατάει τις υποσχέσεις της, διατηρώντας κλειστό για την ιδιωτική πρωτοβουλία το Διάστημα. Οι νέοι αυτοί, μαζί τους και ο Τάμλινσον, διεκδικούν τα όνειρά τους, τις υποσχέσεις που δεν τηρήθηκαν.
«Η κυβέρνηση είναι καλή για την έρευνα, για την επιστήμη για την υποστήριξη της τεχνολογίας. Δεν είναι καλή για τις υποδομές στο χώρο του Διαστήματος, για τις μεταφορές, αυτή είναι δουλειά του ιδιωτικού τομέα» τονίζει με έμφαση στη συζήτησή μας. «Ο ιδιωτικός τομέας δημιουργεί τον ανταγωνισμό, την πρόοδο, που με τη σειρά του οδηγεί στη μείωση των τιμών και του κόστους των διαστημικών αποστολών και τελικά στο άνοιγμα των προοπτικών του Διαστήματος».
Η σημερινή εποχή είναι το αποτέλεσμα των αγώνων που έδωσαν ο Ρικ Τάμλινσον και οι υπόλοιποι. «Τώρα και πολύ περισσότερο στο μέλλον για να καταστεί μια χώρα διαστημική δύναμη, για να στείλει ανθρώπους της στο Διάστημα, δεν χρειάζεται να δημιουργήσει ένα δικό της πύραυλο από την αρχή. Μπορεί να αγοράσει εισιτήρια σε κάποια από τις τακτικές διαστημικές αποστολές που γίνονται κάθε χρόνο» αναφέρει, φέρνοντας σε αντιδιαστολή το κόστος των ιδιωτικών αποστολών με το πολύ μεγάλο κόστος των αποστολών της NASA, με βάση το μοντέλο cost plus. Ένα μοντέλο που πρακτικά έδινε το δικαίωμα στους προμηθευτές να ανεβάζουν το κόστος κάθε αποστολής σε δυσθεώρητα επίπεδα.
Επαναχρησιμοποιήσιμοι πύραυλοι, το Άγιο Δισκοπότηρο
«Δεν χρειαζόμαστε άλλους πυραύλους για το Διάστημα» τονίζει ο Ρικ Τάμλινσον στη συζήτησή μας, αναφέροντας ότι περισσότερες από 140 εταιρείες σε όλο τον κόσμο αναπτύσσουν το δικό τους. «Μόνο στις ΗΠΑ το τελευταίο έτος εννέα εταιρείες ταξίδεψαν στο Διάστημα» σημειώνει. Εκτιμά βέβαια ότι στο μέλλον περίπου 10 εταιρείες θα παραμείνουν ενεργές, συν εκείνες που θα υποστηρίζονται από τις κατά τόπους κυβερνήσεις.
Η επαναχρησιμοποίηση των πυραύλων στις διαστημικές αποστολές είναι, όπως αναφέρει χαρακτηριστικά, το Άγιο Δισκοπότηρο αυτής της εποχής. Ένα μοντέλο που «αντιλαμβάνεται τη λειτουργία ενός πυραύλου, όπως εκείνης ενός αεροπλάνου ή ενός πλοίου» περιγράφει, προσθέτοντας ότι όλες οι εταιρείες διαστήματος στρέφονται προς αυτήν την κατεύθυνση, ακόμα και η Κίνα. «Δυστυχώς η κυβέρνηση των ΗΠΑ παραμένει ακόμα στον παλιό τύπο πυραύλων SLS» αναφέρει με την πίκρα να είναι εμφανής στο πρόσωπό του. «Το κόστος των SLS πυραύλων και των αποστολών θα είναι 40 φορές μεγαλύτερο από αυτό του Starship, αν πετύχει το στόχο του» σημειώνει χαρακτηριστικά, προσθέτοντας ότι η μη χρήση επαναχρησιμοποιούμενων πυραύλων είναι ενάντια και στο πνεύμα της εποχής και της βιωσιμότητας.
“Τα 4R (reuse, repurpose, recycle, resources – επαναχρησιμοποίηση, επαναχρησιμοποίηση με νέο σκοπό, ανακύκλωση, πόροι) είναι η νέα κουλτούρα του Διαστήματος, μια κουλτούρα που είναι διάχυτη και στην καθημερινότητα της νέας γενιάς”
Ρικ Τάμλινσον
Ω, τι ωραία αποτυχία
Παίρνοντας ως αφορμή την αναφορά του στο Starship, τον ρωτήσαμε για το αν συνιστά αποτυχία η έκρηξή του λίγα λεπτά μετά την εκτόξευσή του. «Ήταν μια τεράστια επιτυχία» τονίζει ο Ρικ Τάμλινσον, ο οποίος ήταν ανάμεσα σε εκείνους που είδαν από κοντά το συγκεκριμένο γεγονός. Μου δείχνει μάλιστα και βίντεο (που είχε καταγράψει ο ίδιος) από τους πανηγυρισμούς των μηχανικών της Space X αμέσως μετά την έκρηξη. «Οι μηχανικοί της Space X δεν πίστευαν καν ότι θα καταφέρει να σηκωθεί από την πλατφόρμα εκτόξευσης» αναφέρει, οπότε η έκρηξή του σ’ αυτό το ύψος που συνέβη είναι μια τεράστια επιτυχία για τους ίδιους και την εταιρεία. «Το Starship είναι ένα τεράστιο εγχείρημα, ένας γιγαντιαίος πύραυλος, όσο κανείς άλλος στο παρελθόν και για να πετύχει το project οι άνθρωποι της Space X γνωρίζουν ότι θα πρέπει να αποτύχουν πρώτα, να μάθουν από τα λάθη τους και να ξαναπροσπαθήσουν» καταλήγει.
Αυτό είναι για τον ίδιο και το μυστικό της επιχειρηματικότητας στις ΗΠΑ, όχι μόνο στο χώρο του Διαστήματος. «Η αμερικανική κουλτούρα, η κουλτούρα της αποτυχίας. Δεν κερδίζεις το σεβασμό αν δεν πέσεις κάτω και ξαναπροσπαθήσεις μέχρι να τα καταφέρεις». Μια κουλτούρα στην οποία πρέπει να ενθαρρύνεις τη νέα γενιά στην πιθανότητα λαθών, στα μαθήματα που μπορούν να πάρουν από αυτά, όπως αναφέρει.
To Διάστημα, το φυσικό περιβάλλον και οι τεράστιες προοπτικές
Για τον Ρικ Τάμλινσον ζούμε σε μια εποχή που η ανθρωπότητα έχει την ευκαιρία να αλλάξει το παράδειγμα που ακολουθούσε μέχρι τώρα. Και το Διάστημα συνιστά για τον ίδιο αυτό το παράθυρο ευκαιρίας. «Για πρώτη φορά από τη στιγμή που ο άνθρωπος ανακάλυψε τη φωτιά μπορεί να ακολουθήσει αντίστροφη πορεία στην καταστροφή του φυσικού περιβάλλοντος της Γης. Είναι μια στιγμή που πολλά μπορούν να αλλάξουν προς την θετική κατεύθυνση» αναφέρει, αναφέροντας τις διάφορες προοπτικές που προσφέρει η εξερεύνηση του Διαστήματος.
Μια τέτοια περίπτωση είναι τα μέταλλα σπάνιων γαιών (σύντομα: σπάνιες γαίες), τα οποία αφθονούν στο Διάστημα. «Προσωπικά προτιμώ να τα βρω εκεί (στο Διάστημα) και να τα φέρω πίσω στη Γη, παρά να καταστρέψω και άλλο το φυσικό περιβάλλον του Πλανήτη μας» αναφέρει, σημειώνοντας ότι η έλλειψή τους τα έχει καταστήσει και ως γεωστρατηγικό όπλο ανάμεσα στα κράτη. Αναφέρεται στην ένταση μεταξύ ΗΠΑ και Δανίας για τη Γροιλανδία, η οποία για τον ίδιο είναι μικρή για το τι θα ακολουθήσει, αφού η Κίνα ελέγχει το μεγαλύτερο απόθεμα σπάνιων γαιών στον κόσμο. «Τώρα έχουμε μια ευκαιρία να πάμε όλοι μαζί, ως ανθρωπότητα».
Παράλληλα, όπως σημειώνει, το Διάστημα μας προσφέρει τη δυνατότητα να δοκιμάσουμε διάφορες ιδέες για την καταπολέμηση της κλιματικής αλλαγής, που θα μας δώσουν χρόνο για την πλήρη μετάβαση από τα ορυκτά καύσιμα σε ουδέτερες περιβαλλοντικά λύσεις. Αναφέρει μεταξύ άλλων μια φιλόδοξη ιδέα δημιουργίας ενός είδους «κουρτίνας» μεταξύ Γης και ήλιου που θα μπορούσε να κατεβάσει τη θερμοκρασία στον πλανήτη μας. «Αν δεν δουλέψει μπορούμε και πάλι να την αφαιρέσουμε» αναφέρει χαρακτηριστικά, σημειώνοντας κυρίως το γεγονός ότι στο Διάστημα μπορείς να δοκιμάσεις ιδέες για την καταπολέμηση της κλιματικής αλλαγής χωρίς να διαταράξεις τη ζωή στη Γη.
Εξίσου σημαντικές προοπτικές προσφέρει το Διάστημα και στον τομέα της βιοϊατρικής, με πάρα πολλά σχετικά πειράματα να πραγματοποιούνται ήδη και πολύ περισσότερα να διεξάγονται στο μέλλον όσο ο άνθρωπος θα δημιουργεί κι άλλους διαστημικούς σταθμούς.
Ωστόσο δεν παραλείπει να αναφερθεί και στις προκλήσεις της εξερεύνησης του Διαστήματος και στην πιθανότητα να εξελιχθεί σε ένα παιχνίδι δύναμης μεταξύ των μεγάλων χωρών. «Συμβαίνει ήδη σημειώνει και πιθανότατα θα εξακολουθεί να συμβαίνει με μεγαλύτερη ένταση στο μέλλον» αναφέρει, χαρακτηρίζοντας ως τρομακτική την αποστολή που ετοιμάζει η Κίνα στον παγωμένο νότιο πόλο της Σελήνης. «Αν ανακαλύψουν πάγο, θα έχουν τα πάντα. Θα έχουν νερό, αέρα, οξυγόνο, υδρογόνο, φωτιά, μεθάνιο. Όλα όσα χρειάζεσαι είναι μέσα στον πάγο που ίσως να υπάρχει στα έγκατα των κρατήρων του νότιου πόλου» καταλήγει.
Ελλάδα και Διάστημα
Σε αυτές τις συναρπαστικές εξελίξεις στο χώρο του διαστήματος μπορεί η Ελλάδα να διεκδικήσει τη δική της θέση; Ο Ρικ Τάμλινσον εμφανίζεται βέβαιος. «Είμαστε διαστημικές χώρες. Απέχουμε εξίσου από το διάστημα. Οι ΗΠΑ απέχουν 100 χιλιόμετρα από το διάστημα. Η Ρωσία απέχει 100 χιλιόμετρα από το διάστημα. Η Κίνα απέχει 100 χιλιόμετρα από το διάστημα. Η Ελλάδα, οι Δελφοί απέχουν 100 χιλιόμετρα από το διάστημα» ανέφερε στην κουβέντα μας, κάτι που επανέλαβε και στην ομιλία του στο Οικονομικό Φόρουμ.
“Τι θα λέγατε να δώσετε στα παιδιά ένα συναρπαστικό μέλλον; Κάτι για το οποίο μπορούν να ονειρεύονται;”
Ρικ Τάμλινσον
«Η Ελλάδα είναι η πρώτη χώρα που ξέρω ότι έχτισε οικισμούς σε όλη τη Μεσόγειο. Εσείς ήσασταν αποικιοκρατικές δυνάμεις πολύ πριν από εμάς. Γιατί όχι και στο Διάστημα;» αναφέρει χαρακτηριστικά, σημειώνοντας βέβαια ότι για να συμβεί αυτό θα πρέπει να γίνουν πρώτα κάποια απαραίτητα βήματα. Πρώτα και κύρια «η έμπνευση της νέας γενιάς». «Ας δώσουμε στους νέους ένα νέο παράδειγμα. Για να έχουν τα παιδιά κάτι να ονειρεύονται». Του αναφέρουμε το πρόγραμμα των μικροδορυφόρων, το οποίο φάνηκε να γνωρίζει, θεωρώντας το ως ένα σημαντικό βήμα, που μπορεί να δημιουργήσει μια κουλτούρα διαστήματος και στη χώρα μας, φέρνοντας νέους επιστήμονες πιο κοντά με το συγκεκριμένο πεδίο.
Όμως ο ίδιος εντοπίζει και ένα δομικό πρόβλημα στον τρόπο με τον οποίο λειτουργούν τα διαστημικά προγράμματα στην Ευρώπη συνολικά, όχι μόνο στην Ελλάδα. Εκτιμά ότι η απαραίτητη μεσολάβηση του Ευρωπαϊκού Οργανισμού Διαστήματος – ENISA για κάθε πρόγραμμα, κάθε ευρωπαϊκής χώρας, δημιουργεί περισσότερη γραφειοκρατία, παρά προωθεί τη διαστημική καινοτομία. «Τα διαστημικά προγράμματα υλοποιούνται από τις διαστημικές εταιρείες. Η λειτουργία του ENISA είναι απαραίτητη για πεδία όπως η έρευνα και η επιστήμη, όχι όμως για διαστημικές αποστολές».
