Ευρωεκλογές, παραπληροφόρηση και τεχνητή νοημοσύνη

Οι ευρωεκλογές πλησιάζουν και η τεχνητή νοημοσύνη αποτελεί το μεγάλο αστάθμητο παράγοντα για την έκβασή τους.

Δυο φαντάσματα πλανιούνται πάνω από την Ευρώπη

Το ένα είναι πολιτικό…

Η ανησυχία για τα απρόοπτα που μπορεί να εμφανιστούν στην πορεία προς τις ευρωεκλογές, αλλά και για το αποτέλεσμα που θα βγάλουν οι κάλπες στα 27 κράτη-μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης είναι έκδηλη αν και οι δημοσκοπήσεις δείχνουν ότι στην αναμέτρηση για τις 705 θέσεις του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, δεν υπάρχουν αμφιβολίες και αγωνίες για την πρωτιά. Το Ευρωπαϊκό Λαϊκό Κόμμα (ΕΛΚ, η ευρωπαϊκή Κεντροδεξιά) αναμένεται να κόψει το νήμα και να ακολουθήσουν από απόσταση οι Σοσιαλδημοκράτες. Μαζί με το φιλελεύθερο κόμμα Renew μπορούν να σχηματίσουν μια άτυπη συμμαχία και να ορίσουν μια φιλοδυτική κατεύθυνση που θα λάβει τα επόμενα χρόνια το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, ακόμα και αν επαληθευτεί το χειρότερο δημοσκοπικά σενάριο.

Ωραία ως εδώ, προς τι η ανησυχία…

Πρώτον, τα κόμματα στο δεξιότερο άκρο του πολιτικού φάσματος -δεξιότερα του ΕΛΚ- κερδίζουν έδαφος έναντι πιο αδύναμων κεντρώων σχηματισμών και μπορεί στο τέλος να αναδειχθούν τρίτη δύναμη, προσπερνώντας το Renew. Κόμματα που πολλές φορές κατηγορούνται για την υιοθέτηση λαϊκιστικών προσεγγίσεων ή για δεσμούς με τη Ρωσία, έχουν κερδίσει έδαφος τα τελευταία χρόνια στο εκλογικό σώμα σε όλη την Ευρώπη. Οι λόγοι είναι πολλοί και αναλύονται εξαντλητικά από αρθρογράφους και σχολιαστές ανά τον κόσμο.

Την ίδια στιγμή το ενδιαφέρον των πολιτών για τις ευρωεκλογές είναι μάλλον μειωμένο. Η πιο πρόσφατη έρευνα του Ευρωβαρόμετρου έδειξε μεν ότι το 60% των πολιτών δηλώνει ότι ενδιαφέρεται σε κάποιο βαθμό για τις εκλογές, αλλά δεν είναι ποσοστό για το οποίο θα έπρεπε να πανηγυρίζει κανείς, ασχέτως που η πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου Ρομπέρτα Μέτσολα υιοθετεί μια αισιόδοξη ανάγνωση λέγοντας ότι οι Ευρωπαίοι αντιλαμβάνονται ποιο είναι το διακύβευμα.

Αν οι πολίτες επιλέξουν τα πάρκα ή τις παραλίες αντί του εκλογικού τμήματος, το αποτέλεσμα της κάλπης θα αποτελέσει δυσάρεστη έκπληξη για τις ισχυρότερες των πολιτικών δυνάμεων, έστω και αν δεν διακινδυνεύεται ο πρωταγωνιστικός τους ρόλος στα ευρωπαϊκά πράγματα.

Το δεύτερο φάντασμα

Κάπου εδώ εμφανίζεται ο αστάθμητος παράγοντας, το δεύτερο φάντασμα που πλανάται πάνω από την Ευρώπη: Η τεχνητή νοημοσύνη.

Οι αμερικανικές προεδρικές εκλογές του 2016 έδειξαν πώς η παιδική χαρά του Facebook μπορούσε να αποτελέσει πεδίο δόξης λαμπρό για επιχειρήσεις παραπληροφόρησης και για οργανωμένες εκστρατείες προπαγάνδας. Η ρωσική ανάμειξη στις προεδρικές εκλογές και, κυριότερα, ο τρόπος με τον οποίο αυτή εκδηλώθηκε, αναστάτωσε ΗΠΑ και την Ευρώπη.

Ακολούθησε η πανδημία του κορωνοϊού όπου εκδηλώθηκαν εκστρατείες παραπληροφόρησης που έκαναν διάσημους ανθρώπους που υπό άλλες συνθήκες δεν θα γίνονταν. Η Ευρώπη εκδήλωσε την αντίδρασή της νομοθετώντας. Η Πράξη για τις Ψηφιακές Υπηρεσίες (DSA) παρουσιάστηκε ως μοντέλο για τη ρύθμιση του online περιβάλλοντος, αλλά όπως θα δούμε, άλλο πράγμα είναι να νομοθετήσεις και άλλο να εφαρμόσεις τη νομοθεσία.

Ο (όχι και τόσο ανομολόγητος) φόβος των αξιωματούχων είναι ότι οι διοργανωτές των εκστρατειών παραπληροφόρησης μπορούν να χρησιμοποιήσουν ισχυρά εργαλεία γενικής και δημιουργικής τεχνητής νοημοσύνης που είναι διαθέσιμα για ελάχιστα δολάρια ή ευρώ (αν δεν είναι διαθέσιμα δωρεάν).

Δεν κάνουν λάθος…

Το πλαστό αρχείο που (ίσως) έβγαλε πρωθυπουργό

Το περασμένο φθινόπωρο, δύο 24ωρα πριν ανοίξουν οι κάλπες για τις εθνικές εκλογές στη Σλοβακία και με τα ΜΜΕ σε υποχρεωτική αποχή από κάθε αναφορά σε σχετικά πολιτικά θέματα, κυκλοφόρησε στο διαδίκτυο ένα ηχητικό απόσπασμα. Σε αυτό, ο επικεφαλής της φιλοευρωπαϊκής αντιπολίτευσης Μίκαλ Σιμέτσκα ακουγόταν να συνομιλεί με τη δημοσιογράφο Μόνικα Τόντοβα σχετικά με το πώς μπορούν να επηρεάσουν την εκλογική διαδικασία, δωροδοκώντας μέλη της κοινότητας των Ρομά. Η υπηρεσία επαλήθευσης του Γαλλικού Πρακτορείου Ειδήσεων πολύ γρήγορα επιβεβαίωσε ότι το αρχείο ήταν πλαστό, ήταν ένα ηχητικό deepfake. Αυτό δεν είχε τόσο μεγάλη σημασία όμως, αφενός λόγω της 48ωρης σιγής των σλοβακικών μέσων και αφετέρου λόγω του ότι το ηχητικό αρχείο μπορούσε να «ταξιδεύει» ελεύθερα στις σελίδες του Facebook ή άλλων κοινωνικών δικτύων. Οι κανονισμοί της Meta, της μητρικής εταιρείας του Facebook, ορίζουν την άμεση απομάκρυνση πλαστών βίντεο, όχι όμως και αρχείων ήχου. Βεβαίως οι διατάξεις της DSA περιλαμβάνουν πρόνοια για την αντιμετώπιση ενεργειών που στοχεύουν στην αθέμιτη επιρροή του εκλογικού σώματος αλλά η ζημιά (φαίνεται ότι) είχε γίνει.

Tο περιστατικό θορύβησε αλλά δεν αιφνιδίασε. Η επίτροπος Βέρα Γιούροβα είχε εγκαίρως προειδοποιήσει ότι οι εκλογές στη Σλοβακία θα έδειχναν αν οι εκλογές στην Ευρώπη είναι ευάλωτες στους μηχανισμούς χειραγώγησης που χρησιμοποιεί η Μόσχα.

Δύο ημέρες μετά η κάλπη στη Σλοβακία είχε δώσει την ετυμηγορία της. Το κόμμα του Ρόμπερτ Φίτσο, ο οποίος τάσσεται κατά της στήριξης της Ουκρανίας στον πόλεμο με τη Ρωσία, κέρδισε τις εκλογές με 23,37%. Το κόμμα του Σιμέτσκα συγκέντρωσε 18%. O Φίτσο κατόρθωσε να σχηματίσει κυβέρνηση με τη συμμετοχή δύο μικρότερων κομμάτων της αντιπολίτευσης. Δεν είναι σαφές αν το παραποιημένο αρχείο έπαιξε κάποιο ρόλο στην εκλογή (και, αν έπαιξε, σε ποιο βαθμό), όμως προκάλεσε μία ευρύτερη ανησυχία. «Όσοι λένε ότι ρατσιστικά, λαϊκιστικά και φιλορωσικά κόμματα δεν μπορούν να αναλάβουν θέσεις εξουσίας καλό θα είναι να κοιτάξουν προς την Μπρατισλάβα», είχε δηλώσει η ευρωβουλευτής Ναταλι Λουασό, μέλος του κόμματος του Εμανουέλ Μακρόν και επικεφαλής της προεκλογικής του εκστρατείας το 2019.

Θύμα της εκστρατείας δεν ήταν μόνο η φιλοδυτική αντιπολίτευση της Σλοβακίας. Η δημοσιογράφος της οποίας η (τεχνητή) φωνή ακουγόταν στο επίμαχο αρχείο, η Μόνικα Τόντοβα, έχει βρεθεί κατ’ επανάληψη στο παρελθόν στο στόχαστρο επιχειρήσεων δυσφήμησης. Το Women Press Freedom επισήμανε ότι αυτή ήταν η πρώτη φορά όπου ένας δημοσιογράφος στην Ε.Ε. έγινε στόχος μιας τόσο προηγμένης από τεχνολογικής πλευράς επιχείρησης.

Μάλλον δεν θα είναι η τελευταία και το συγκεκριμένο περιστατικό δεν είναι το μόνο.

«Σας ομιλεί ο Πρόεδρος των ΗΠΑ»

Τον περασμένο Ιανουάριο, πολίτες στην Πολιτεία του Νιου Χαμσάιρ απάντησαν σε μια τηλεφωνική κλήση που δέχθηκαν και άκουσαν (έκπληκτοι, φυσικά) τον πρόεδρο Τζο Μπάιντεν να τους προτρέπει να μην συμμετάσχουν στις προκριματικές εκλογές, ενόψει των προεδρικών εκλογών του Νοεμβρίου. Γρήγορα αποκαλύφθηκε ότι η φωνή είχε παραχθεί με κάποιο εργαλείο τεχνητής νοημοσύνης και (φυσικά) δεν ανήκε στον Αμερικανό πρόεδρο.

Λίγες εβδομάδες πριν, στα κοινωνικά δίκτυα εμφανίστηκαν φωτογραφίες με τον πρώην πρόεδρο Ντόναλντ Τραμπ περιτριγυρισμένο από έφηβες στο αεροπλάνο του Τζέφρεϊ Επστάιν. Πολλοί έσπευσαν να αναδημοσιεύσουν τις φωτογραφίες, ανάμεσά τους και ο ηθοποιός Μαρκ Ράφαλο που μετά την αποκάλυψη της πλαστογραφίας έσπευσε να ζητήσει συγγνώμη.

Τσουνάμι παραπληροφόρησης

Τον Μάρτιο του 2023 και στη διάρκεια μίας προεκλογικής συγκέντρωσης στην Κωνσταντινούπολη, ο Τούρκος πρόεδρος Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν έπαιξε ένα βίντεο που εμφάνιζε ένα κορυφαίο στέλεχος του -εκτός νόμου στην Τουρκία- PKK να τραγουδάει το τραγούδι του μεγαλύτερου κόμματος της αντιπολίτευσης. «Θα ψηφίσουν αυτούς οι συμπολίτες μου;» διερωτήθηκε από μικροφώνου ο Ερντογάν. Ο Ερντογάν δεν είπε ποτέ στους συγκεντρωμένους ότι το βίντεο ήταν ένα deepfake, αφήνοντας να εννοηθεί ότι ο βασικός του αντίπαλος, Κεμάλ Κιλιτσντάρογλου, συνεργάζεται με τους Κούρδους.

Cumhurbaşkanı Erdoğan, İstanbul Mitingi'nde Kemal Kılıçdaroğlu'nun "Haydi" reklam filmine PKK'lı Murat Karayılan’ın videosunu montajlayıp PKK'lılar CHP'nin şarkısını söylüyorlar gibi izlettirdi. pic.twitter.com/BgJy5O1Wot

— 23 DERECE (@yirmiucderece) May 7, 2023

Το καλοκαίρι του 2023 κινεζικές υπηρεσίες (ή άνθρωποι που εργάζονται για λογαριασμό των κινεζικών υπηρεσιών) διοχέτευσαν στα κοινωνικά δίκτυα αναρτήσεις με τον ισχυρισμό ότι οι καταστροφικές πυρκαγιές στη Χαβάη είχαν προκληθεί από κάποιο «μετεωρολογικό όπλο» που είχαν αναπτύξει οι Ηνωμένες Πολιτείες. Η εκστρατεία παραπληροφόρησης δεν είχε ιδιαίτερη επιτυχία από πλευράς δημοτικότητας, ωστόσο οι ερευνητές που την αποκάλυψαν, σχολίασαν ότι πιθανώς η  Κίνα δημιουργούσε ένα δίκτυο λογαριασμών που θα μπορούσε να χρησιμοποιηθεί σε μελλοντικές επιχειρήσεις παραπληροφόρησης, συμπεριλαμβανομένων των προεδρικών εκλογών στις ΗΠΑ. Αυτό είναι το μοτίβο που έθεσε η Ρωσία κατά το έτος περίπου που προηγήθηκε των εκλογών του 2016.

Τον περασμένο Μάρτιο, ένα δίκτυο από websites άρχισε να δημοσιεύει άρθρα στα αγγλικά και τα γαλλικά με κατηγορίες κατά του Ισραήλ για εγκλήματα πολέμου, με θέματα σχετικά με το μεταναστευτικό στις ΗΠΑ και με θεωρίες περί Πολωνών μισθοφόρων που πολεμούν στο πλευρό των Ουκρανών. Παρόμοια δίκτυα διανομής αρθρογραφίας αμφισβητούμενης αξιοπιστίας είχαν εντοπιστεί και στο παρελθόν. Το συγκεκριμένο όμως, πρωτοτύπησε, καθώς χρησιμοποίησε ως πρώτη ύλη δημοσιεύματα από αξιόπιστους ειδησεογραφικούς οργανισμούς και τα αλλοίωσε με τη βοήθεια γλωσσικών μοντέλων. Η εταιρεία Recorded Future, που εντόπισε το δίκτυο, επισήμανε ότι σε κάποιες περιπτώσεις είχε δημοσιευτεί και η εντολή που είχε δοθεί στο γλωσσικό μοντέλο. «Ξαναγράψε αυτό το άρθρο με μια συντηρητική στάση απέναντι στις φιλελεύθερες απόψεις του Μακρόν» ήταν η φράση που εντοπίστηκε σε 90 κείμενα γραμμένα στα γαλλικά. Η Recorded Future υποστήριξε ότι το συγκεκριμένο δίκτυο -που φιλοξενούσε 19.000 άρθρα σε 11 γλώσσες- είχε διασυνδέσεις με το dc Weekly, μία πλατφόρμα παραπληροφόρησης την οποία λειτουργούσε ένας Αμερικανός που το 2016 διέφυγε στη Ρωσία.

Πριν από μερικούς μήνες, διαπιστώθηκε ότι σε μία κάπως πιο παλιομοδίτικη επιχείρηση, ρωσικές επιχειρήσεις με διασυνδέσεις στο Κρεμλίνο είχαν προσλάβει αρθρογράφους σε χώρες της Κεντρικής και Νότιας Αμερικής για να παράγουν κείμενα τα οποία ακολούθως διοχετεύονταν με επιθετικό ρυθμό στα κοινωνικά δίκτυα, με τη χρήση AI chatbots. Σύμφωνα με το αμερικανικό υπουργείο Εξωτερικών, η επιχείρηση έχει ως στόχο την ανάπτυξη σχέσεων με ΜΜΕ της συγκεκριμένης γεωγραφικής περιοχής για την άσκηση επιρροής και την προώθηση των ρωσικών συμφερόντων.

Λίγες ημέρες πριν την Πρωτοχρονιά του 2024, ένα deepfake βίντεο που κυκλοφόρησε στο Telegram εμφάνιζε την πρόεδρο της Μολδαβίας Μάια Σάντου να μιλάει ειρωνικά για τους πολίτες της χώρας της και για την ποιότητα ζωής στη χώρα. Η προεδρία της χώρας έκανε λόγο για ενέργεια που είναι μέρος του υβριδικού πολέμου που διεξάγεται σε βάρος της δημοκρατικής ηγεσίας της Μολδαβίας.

Ενόψει των προεδρικών εκλογών οι αμερικανικές υπηρεσίες αναζητούν τρόπους αντίδρασης. Ο διοικητής του FBI Κρίστοφερ Ρέι σχολίασε τον περασμένο Φεβρουάριο ότι οι Ηνωμένες Πολιτείες έχουν αντιμετωπίσει και στο παρελθόν κακοήθεις ενέργειες που προέρχονται από το εξωτερικό «όμως σε αυτόν τον εκλογικό κύκλο οι ΗΠΑ θα αντιμετωπίσουν περισσότερους αντιπάλους που κινούνται με ταχύτητα με τη βοήθεια νέων τεχνολογιών».

«Δεσμευόμαστε να…»

Μπροστά σε αυτή την ανησυχία οι μεγάλες εταιρείες στον χώρο της τεχνητής νοημοσύνης δηλώνουν ότι θα είναι σε εγρήγορση ενόψει των ευρωεκλογών του Ιουνίου και των προεδρικών εκλογών στις ΗΠΑ του Νοεμβρίου.  Στην ετήσια Διάσκεψη του Μονάχου για την Ασφάλεια, 20 εταιρείες τεχνολογίες, ανάμεσά τους οι Google, Microsoft, Meta, OpenAI, Adobe, TikTok και ElevenLabs, το εργαλείο της οποίας χρησιμοποιήθηκε στην εκστρατεία παραπληροφόρησης στη Σλοβακία, υπέγραψαν μία συμφωνία για την καταπολέμηση της παραπλανητικής χρήσης της τεχνητής νοημοσύνης στις επερχόμενες εκλογές. Οι εταιρείες δεσμεύονται να αναπτύξουν τεχνολογίες που θα αντιμετωπίζουν το επιβλαβές περιεχόμενο που έχει δημιουργηθεί με τη χρήση εργαλείων τεχνητής νοημοσύνης και αποσκοπεί στην εξαπάτηση των ψηφοφόρων. Όμως υπάρχουν πολλοί που έχουν στη διάθεσή τους εργαλεία γενικής ή δημιουργικής τεχνητής νοημοσύνης που δεν έχουν υπογράψει τη συμφωνία. Άλλωστε, η τεχνολογία δεν είναι μόνο υπόθεση των εταιρειών.

Τι κάνει ο κόσμος

Θα δυσκολευτούν άραγε; Αν κριτήριο αποτελούν οι αριθμοί των αντιδράσεων σε μία ανάρτηση στο Facebook, η απάντηση είναι όχι.

Μια ανάρτηση με μία φωτογραφία που… σαντορινίζει, συγκεντρώνει 94.000 αλληλεπιδράσεις και περισσότερα από 3.000 σχόλια με πολλούς να ζητούν πληροφορίες για το μέρος που εμφανίζεται στο κάδρο. Ακόμα χειρότερα ίσως, 5.100 άνθρωποι επιλέγουν να αναδημοσιεύσουν τη συγκεκριμένη δημιουργία ενός προγράμματος τεχνητής νοημοσύνης, κάποιοι επειδή τους φάνηκε ωραία και (μάλλον) κάποιοι επειδή τους φάνηκε ότι απεικονίζει ένα φανταστικό (με την έννοια του μοναδικού) μέρος.

Επιστρέφοντας στο πολιτικό πεδίο, έχουμε δει σατιρικά deepfakes με «πρωταγωνιστές» τους Κυριάκο Μητσοτάκη και Στέφανο Κασσελάκη.

Δεν είναι καθόλου δύσκολο να δούμε διαφορετικού περιεχομένου deepfakes με έναν πολιτικό αρχηγό να εμφανίζεται να λέει πράγματα που δεν θα περιμέναμε. Βεβαίως, η νομοθεσία που προστατεύει από κακόβουλες ενέργειες και εκστρατείες παραπληροφόρησης με τη χρήση (και) της τεχνητής νοημοσύνης υπάρχει.  Τα όργανα της Ευρωπαϊκής Ένωσης ξεπέρασαν κάθε προσδοκία κατορθώνοντας να συμφωνήσουν για το κείμενο της Πράξης για την Τεχνητή Νοημοσύνη, μέσα σε διάστημα περίπου δύο ετών. Μεταξύ άλλων, στο τελικό κείμενο διαβάζουμε ότι τα συστήματα τεχνητής νοημοσύνης  (ΤΝ) «που προορίζονται να χρησιμοποιηθούν για να επηρεάσουν το αποτέλεσμα εκλογών ή δημοψηφισμάτων ή τη συμπεριφορά των φυσικών προσώπων κατά την άσκηση της ψήφου τους σε εκλογές ή δημοψηφίσματα θα πρέπει να ταξινομούνται ως συστήματα ΤΝ υψηλού κινδύνου, με εξαίρεση τα συστήματα ΤΝ στα στοιχεία εξόδου των οποίων δεν εκτίθενται άμεσα τα φυσικά πρόσωπα, όπως εργαλεία που χρησιμοποιούνται για την οργάνωση, τη βελτιστοποίηση και τη διάρθρωση πολιτικών εκστρατειών από διοικητική και υλικοτεχνική άποψη». Η Πράξη ορίζει επίσης πρόστιμα που φτάνουν τα 15 και 30 εκατ. ευρώ για τους παραβάτες, αλλά όταν το τρόπαιο είναι μια θέση εκτελεστικής εξουσίας ή μερικές θέσεις σε ένα κοινοβούλιο, δεν είναι βέβαιο ότι μια τέτοια απειλή κύρωσης θα αποθάρρυνε τους δράστες, ιδίως αν αυτοί συνδέονται με μια ξένη δύναμη. Άλλωστε, αν στόχος σου είναι να ελέγξεις τις αποφάσεις μιας κυβέρνησης ή ενός υπερεθνικού οργανισμού, η απειλή ενός προστίμου δεν θα σε πτοήσει…

Μια καίρια πολιτική κίνηση

Με αυτά υπόψιν και καθώς οι 27 χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης κινούνται σε ρυθμούς εκλογών, ζητήσαμε από τη νομικό Νιόβη Χριστοπούλου, υποψήφια ευρωβουλευτή με τη Νέα Δημοκρατία, να μας αναπτύξει τις σκέψεις της. Η Ν. Χριστοπούλου έχει εργαστεί στο παρελθόν ως νομική σύμβουλος στην Amazon και σήμερα εργάζεται ως σύμβουλος σε εταιρείες fintech και τεχνητής νοημοσύνης, οπότε γνωρίζει αρκετά από όσα συμβαίνουν στο παρασκήνιο.

– Τα όργανα της Ευρωπαϊκής Ένωσης κατέληξαν πρόσφατα σε συμφωνία για έναν νόμο σχετικά με τον έλεγχο της τεχνητής νοημοσύνης. Πολύ κακό για το τίποτα, κάλλιο αργά παρά ποτέ ή too litle too late;

Η νομοθετική πρωτοβουλία της ΕΕ άλλωστε συμπαρέσυρε και τις ΗΠΑ στην θεώρηση κάποιου νομοθετικού πλαισίου για την ΤΝ.  Γενικότερα, η ΕΕ και οι ΗΠΑ έχουν πλέον αναπτύξει μια δυναμική ανταγωνισμού αλλά και στενής συνεργασίας σε θέματα νομοθετικών ρυθμίσεων της ψηφιακής τεχνολογίας γενικότερα, εξ’ ου και ή ίδρυση του US-EU Trade and Technology Council. Οι δυο υπερδυνάμεις δεν μπορούν πλέον να αγνοήσουν την αυξανόμενη επιρροή της Κίνας και τις ψηφιακές απολυταρχικές της αξίες και είναι περισσότερο από ποτέ συντονισμένες σε ένα ευρύτερο γεωπολιτικό και τεχνολογικό πλαίσιο. Θεωρώ ότι είναι ιδιαίτερα κρίσιμη στην παρούσα συγκυρία η συνεργασία ΗΠΑ και ΕΕ σε θέματα ψηφιακών τεχνολογιών, Τ.Ν. αλλά και κυβερνοασφάλειας.

– Με αφορμή το σκάνδαλο με την Cambridge Analytica είδαμε τα τελευταία χρόνια να γίνονται επενδύσεις στον τομέα του fact-checking, τόσο από μεγάλους ειδησεογραφικούς οργανισμούς όσο και από πλατφόρμες κοινωνικής δικτύωσης. Ωστόσο οι εκστρατείες παραπληροφόρησης συνεχίζουν με την ίδια ένταση, κάποιοι θα πουν και με την ίδια αποτελεσματικότητα. Εκτιμάτε ότι θα δούμε κάποια στιγμή μία πιο αυστηρή νομοθεσία για την αντιμετώπιση της παραπληροφόρησης και αν ναι, τι αντίκτυπο μπορεί να έχει μια τέτοια κίνηση στον σημερινό τρόπο λειτουργίας του διαδικτύου; 

Στις 26 Μαρτίου, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή εξέδωσε οδηγίες για την χρήση online platforms και μηχανών αναζήτησης έτσι ώστε να μην θέσουν σε κίνδυνο τις δημοκρατικές διαδικασίες στις επερχόμενες Ευρωεκλογές. Προτεινόμενα μέτρα συμπεριλαμβάνουν την ταυτοποίηση πολιτικών διαφημίσεων καi deep fakes, υποχρέωση προώθησης διαφορετικού πολιτικού περιεχομένου και την ύπαρξη ομάδων εργασίας μέσα στις εταιρίες που ορίζονται από την Ευρωπαϊκή νομοθεσία ως very large online platforms για να παρακολουθούν τις σχετικές πρακτικές και να εντοπίζουν έγκαιρα κινδύνους παραπληροφόρησης.

Παράλληλα 7 πολιτείες των ΗΠΑ περάσανε νομοσχέδια για την χρήση παραπλανητικών ή συνθετικών μέσων στις εκλογές και τις προεκλογικές επικοινωνίες. 

Γνωρίζουμε όλοι ότι το TikTok χρησιμοποιείται ευρέως στις προεκλογικές καμπάνιες. Ήδη φαίνεται να υπάρχει μία άτυπη διατλαντική συνεργασία σε θέματα τεχνολογίας που απειλούν την ασφάλεια των κρατών και των πολιτών των ΗΠΑ και της ΕΕ- στις ΗΠΑ απειλείται η απαγόρευση του TikTok αν δεν πωληθεί από την ιδιοκτήτρια εταιρία ByteDance ενώ σε πρόσφατες δηλώσεις της η Πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής von der Leyen δεν απέκλεισε την απαγόρευση του στην ΕΕ υπενθυμίζοντας ότι ήδη απαγορεύεται η χρήση του στα εταιρικά κινητά όσων εργάζονται στην Επιτροπή. Στα τέλη Απριλίου η TikTok ανακοίνωσε την παύση προϊόντος της που κρίθηκε από την Επιτροπή ως πιθανώς εθιστικό για τη νεολαία υπό τις προβλέψεις του Digital Services Act.

Επιπλέον, στις 24 Απριλίου, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή ολοκλήρωσε το πρώτο στάδιο των stress tests για την ετοιμότητα των ενδιαφερομένων μερών να αποτρέψουν παραπλάνηση της κοινής γνώμης στις Ευρωεκλογές με την διάδοση ψευδούς περιεχομένου. Συγκεκριμένα τα stress tests εντόπισαν κενά στην λειτουργία των very large online platforms kαι πώς αυτά μπορούν να αντιμετωπισθούν καίρια στο πλαίσιο της Digital Services Act. Με το συγκεκριμένο νομοθέτημα, η ΕΕ στοχεύει στο να αποτρέψει ρίσκα που θα διακινδύνευαν τις Ευρωεκλογές του 2024. Παράλληλα, η Επιτροπή άρχισε έρευνα για να εκτιμήσει την συμμόρφωση της Meta με τις επιταγές του Digital Services Act και εγκαινίασε στις 30 Απριλίου ένα μηχανισμό για συγκέντρωση πληροφοριών σε ανώνυμη βάση σχετικά με παραβιάσεις των Digital Services Act Digital Markets Act δείχνοντας έτσι τις προθέσεις της για την εφαρμογή των σχετικών διατάξεων.

* Η Νιόβη Παναγιώτα Χριστοπούλου είναι δικηγόρος Νέας Υόρκης, Ουάσιγκτον και Αθηνών και υποψήφια Ευρωβουλευτής με το κόμμα της ΝΔ. 

Έχει εργαστεί σε διεθνή δικηγορικά γραφεία στη Νέα Υόρκη στον τομέα συγχωνεύσεων και εξαγορών εταιριών, ενώ σταδιοδρόμησε ως νομική σύμβουλος στην Amazon στον τομέα των παγκόσμιων συστημάτων πληρωμών. Σήμερα εργάζεται ως νομική σύμβουλος μεγάλων εταιρειών στους τομείς της ψηφιακής τεχνολογίας, τεχνητής νοημοσύνης και της καινοτομίας. Συμμετέχει, επίσης, ως venture partner σε εταιρείες μόχλευσης κεφαλαίων σε Ευρώπη και ΗΠΑ.