Νέες τεχνολογίες και καινοτόμες επιστημονικές ανακαλύψεις που επιστρατεύονται στον αγώνα για την επιμήκυνση της ανθρώπινης ζωής. Από την κατάψυξη του εγκεφάλου και των αναμνήσεων μέχρι το download της συνείδησης και από τη μηχανοποίηση του σώματος μέχρι την αναβολή του θανάτου.
«Μερικοί άνθρωποι θέλουν να επιτύχουν την αθανασία μέσω των έργων τους ή των απογόνων τους» είπε κάποτε ο Γούντι Άλεν. «Προσωπικά προτιμώ να επιτύχω την αθανασία χωρίς να πεθάνω» συμπλήρωσε με το γνωστό του φλέγμα, εκφράζοντας μια μύχια σκέψη πολλών ανθρώπων. Πώς θα ήταν η ζωή χωρίς την προοπτική του θανάτου; Κι αν τo όνειρο (ή μήπως ο εφιάλτης) της αιώνιας ζωής βρίσκεται ακόμη πολύ μακριά, η δυνατότητα επιμήκυνσης του βίου είναι ήδη εφικτή, χάρη (και) στην εντυπωσιακή πρόοδο της τεχνολογίας και των βιοεπιστημών.
Όπως ισχυρίζεται ο Όμπρεϊ Ντε Γκρέι, ένας επιστήμονας που έχει ασχοληθεί όσο λίγοι με το αντικείμενο, τα πρώτα ανθρώπινα όντα που θα μπορούσαν να ζήσουν για πάντα, έχουν ήδη γεννηθεί. Ο Ντε Γκρέι, άλλωστε, ισχυρίζεται ότι η γήρανση δεν είναι παρά μια ασθένεια που κάλλιστα θα μπορούσε να θεραπευτεί. Δεν κρύβει άλλωστε ότι δεν συμπαθεί τον όρο «αθανασία». Αντίθετα θεωρεί ότι θα πρέπει να επικεντρωθούμε στην υπέρβαση της νόσου των γηρατειών. Όταν ο δημοσιογράφος του Motherboard τον ρωτάει πόσο πιθανό είναι να έχει ήδη γεννηθεί ο πρώτος άνθρωπος που θα καταφέρει να απαλλαγεί από την «ασθένεια του γήρατους», ο Ντε Γκρέι αναφέρει ότι η πιθανότητα φτάνει στο 80%.
Όπως τονίζει ο ιδρυτής του ερευνητικού ιδρύματος SENS, δεν θα πρέπει να περιμένουμε μια τεράστια ανακάλυψη που θα επιτρέψει στους ανθρώπους να ζουν «για πάντα» αλλά μια επέκταση του προσδόκιμου κατά 30 χρόνια, διάστημα που θα προσφέρει στους επιστήμονες τον απαιτούμενο χρόνο για να ανακαλύψουν νέες μεθόδους που θα παρατείνουν περαιτέρω το προσδόκιμο. Αυτό που ουσιαστικά προτείνει (και προσδοκά) ο Ντε Γκρέι, είναι να αυξηθεί η ταχύτητα προόδου της επιστήμης που επιμηκύνει το προσδόκιμο σε βαθμό που να ισοσκελίζει ή να προσπερνάει τον χρόνο γήρανσης. Και κάπως έτσι, έστω και πλαγίως, ο θάνατος διαρκώς θα αναβάλλεται.
Διανθρωπιστές και τρανσουμανιστές
Ο Ντε Γκρέι βέβαια, δεν είναι ο μοναδικός που οραματίζεται την αναβολή του αναπόφευκτου. Οι εκπρόσωποι του τρανσουμανισμού (ή διανθρωπισμού) συγκλίνουν στο ότι το επόμενο στάδιο στην ανθρώπινη εξέλιξη θα βασίζεται στη «σύζευξη» του ανθρώπου με τη μηχανή. Είτε αυτό σημαίνει την εμφύτευση τσιπ στο σώμα με στόχο την αναβάθμισή του (πού είναι οι συνωμοσιολόγοι;) είτε το download των σκέψεων, των ονείρων και των αναμνήσεων, το οποίο μεταξύ άλλων εισηγείται και ο Έλον Μασκ.
Αν όπως λένε οι τρανσουμανιστές παύουμε να εξαρτόμαστε από το φθαρτό μας σώμα και δη τον ατελή εγκέφαλό μας, τότε θα μπορούμε να ζήσουμε για πάντα. Αν ξεπεράσουμε τα «εμπόδια» που θέτει στον δρόμο μας η βιολογία, θα πετύχουμε την αθανασία. Ακόμη όμως κι αν αυτό γίνει μια μέρα πραγματικότητα, θα αρκεί η μεταφορά του περιεχομένου του εγκεφάλου σε μια πλακέτα ή ένα τσιπ ώστε να δικαιολογηθεί η ανθρώπινη υπόσταση; Εικάζουμε βάσιμα πώς όχι.
«Ίσως ο ρόλος μας σε αυτόν τον πλανήτη δεν είναι να λατρεύουμε τον Θεό – αλλά να τον δημιουργούμε» – Άρθουρ Κλαρκ
Η ανατροπή του μηχανισμού της γήρανσης
Ουκ ολίγοι φουτουριστές και τεχνολάτρες επαφίενται στη σύγχρονη τεχνολογία και επιστήμη, προκειμένου να υλοποιήσουν το όραμα της αιώνιας ζωής. Προκειμένου αυτό να συμβεί θα πρέπει να ανατραπεί ο «μηχανισμός» της γήρανσης.
Η αύξηση του προσδόκιμου θα είναι ακόμη πιο εντυπωσιακή, εφόσον αποκρυπτογραφηθούν τα μυστικά της γήρανσης – και κατά βάση το θεμελιώδες: γιατί γερνάμε, αφού δεν υπάρχει βιολογική ανάγκη που να εξυπηρετείται από τη φυσική γήρανση, πόσο μάλλον από τον θάνατο. Η αποκρυπτογράφηση των μυστικών αυτών θα επιτρέψει παράλληλα να θεραπευτούν αρκετές ασθένειες, και ειδικά όσες συνδέονται με το γήρας.
Ήδη, η εξατομικευμένη ιατρική κάνει άλματα και σύντομα υπόσχεται να επιτρέψει τη θεραπεία του ασθενούς και όχι της ασθένειας.
Στο ίδιο πλαίσιο, η βιοτεχνολογία επιτρέπει την αναγέννηση (ή απλώς τη γέννηση) ιστών και κυττάρων, ενώ η πρόοδος της νανοτεχνολογίας αναμένεται να συνεισφέρει στη θεραπεία και την πρόληψη των νοσημάτων που μειώνουν το προσδόκιμο, όπως ο καρκίνος και τα καρδιαγγειακά. Σε συνδυασμό μάλιστα με τη γενετική, το ανθρώπινο σώμα θα μπορούσε να γίνει άτρωτο στη φθορά και τις ασθένειες.
O Ρέι Κούρτσβαϊλ, εμπνευστής του 2045 (όχι του site μας, αλλά του χρονολογικού ορόσημου, κατά το οποίο υποτίθεται ότι η νοημοσύνη των μηχανών θα ξεπεράσει την ανθρώπινη) αναφέρεται συχνά στους επιστημονικούς και τεχνολογικούς πυλώνες που θα κάνουν εφικτή την αθανασία ακόμη και κατά τη διάρκεια του 21ου αιώνα:
Τα ηθικά όμως ζητήματα που προκύπτουν είναι αναρίθμητα. Και όχι μόνο τα ηθικά αλλά και τα πρακτικά: Τι θα συμβεί όταν οι άνθρωποι φτάσουν να ζουν 300, 600 ή και χίλια χρόνια. Ειδικά αν γνωρίζουν ότι δεν πρόκειται να περάσει τα χρόνια αυτά κατάκοιτοι σε ένα κρεβάτι αλλά πλήρως λειτουργικοί; Τι θα συμβεί με τον υπερπληθυσμό, την αστικοποίηση ή τους πεπερασμένους πόρους του πλανήτη;
«Όποιος ελπίζει στην αθανασία, μάλλον δεν γνώρισε καλά τη ζωή.» – Ανώνυμος
Μήπως το μέλλον περνάει από τη βαθιά κατάψυξη;
Η ιδέα της διατήρησης ανθρώπινων σωμάτων ή έστω εγκεφάλων σε πολύ χαμηλές θερμοκρασίες (στους -196°C) με στόχο την απόψυξή τους όταν η ιατρική θα έχει προοδεύσει, δεν είναι καινούρια. Σίγουρα όμως οι τεχνικές που (θα μπορούσαν να) εφαρμόζονται σαφώς και διαφέρουν από την προηγούμενη φάση της κρυονικής (ή κρυογονικής). Μια φάση που ομολογουμένως σημαδεύτηκε από μοιραίες αποτυχίες.
H δυνατότητα «υαλοποίησης» του εγκεφάλου ώστε να διατηρηθεί έως ότου έρθει η μέρα της αθανασίας, για κάποιους φαντάζει ως η απόλυτη υπόσχεση για το μέλλον. Γι’ άλλους δεν είναι παρά ένα θρίλερ με πολύ άσχημο τέλος. Πολύ απλά γιατί φιλοδοξεί να προσφέρει την ανάκτηση των αναμνήσεων, όταν με το καλό αποψυχθεί ο εγκέφαλος και συνέλθει από τη νάρκη το σώμα. Κάτι που συνέβη με (σχετική) επιτυχία σε πειραματόζωο. Οι ειδικοί πάντως συστήνουν να μην επενδύουμε πολλές ελπίδες σε αυτή την προοπτική γιατί θα απογοητευτούμε. Ή τέλος πάντων, δεν θα αποψυχθούμε σωστά…
Ακόμη κι αν αυτές οι ακραίες προβλέψεις επιβεβαιωθούν στο απώτερο μέλλον, ουδείς μπορεί να εγγυηθεί ότι πράγματι θα υλοποιηθούν. Αντί λοιπόν να επενδύεις ελπίδες και χρόνο σε ένα αθάνατο μέλλον, είναι μάλλον προτιμότερο να αφοσιωθείς στην πραγματική ζωή που είναι τώρα και είναι εδώ.
