Οι υπηρεσίες streaming καθιερώθηκαν ως κομμάτι της ψυχαγωγίας των καταναλωτών, όμως το 2022 ήρθαν τα πρώτα σύννεφα. Πώς είναι το τοπίο σήμερα και πώς προβλέπεται το μέλλον;

Όταν στα μέσα της δεκαετίας των ‘00s, η Amazon αποφάσιζε να ξεκινήσει τη διάθεση μίας υπηρεσίας video streaming (τότε Amazon Video), ήταν πολλοί εκείνοι που πίστευαν ότι δεν ήταν μία καλή ιδέα. Είναι η περίοδος που τα «πειρατικά» downloads κάνουν θραύση και η ενοικίαση ταινιών σε DVD και Blu-ray κινείται ακόμα με αρκετά καλούς ρυθμούς. Το ίδιο εξακολουθούσαν να πιστεύουν και μερικά χρόνια αργότερα, το 2007, όταν το Netflix ξεκίνησε τη δική του streaming υπηρεσία. Μέχρι τότε η αμερικανική εταιρεία που πλέον είναι συνώνυμο του streaming, παρείχε μία από τις μεγαλύτερες υπηρεσίες στις ΗΠΑ για την ενοικίαση DVDs, με ταχυδρομική αποστολή στους συνδρομητές του.

Όμως σε αυτά τα 15 χρόνια που μεσολάβησαν μέχρι σήμερα η κατάσταση έχει αλλάξει δραματικά. Από τα μέσα της προηγούμενης δεκαετίας και πολύ περισσότερο με τα lockdowns σε παγκόσμιο επίπεδο λόγω covid, το περιβάλλον είναι πλέον πολύ διαφορετικό και οι υπηρεσίες video streaming χρησιμοποιούνται από εκατοντάδες εκατομμύρια ανθρώπους σε ολόκληρο τον κόσμο. 222 εκατομμύρια για το Netflix, 175 εκατομμύρια (σύμφωνα με τα τελευταία επίσημα νούμερα) για το Amazon Prime Video, 138 εκατομμύρια για το Disney+ μέσα σε μόλις το 2019. Το σύνολο δηλαδή πάνω από μισό δισεκατομμύριo συνδρομές για τους τρεις “μεγάλους”, χωρίς να προσμετρούνται οι συνδρομητές της Apple, της Hulu, της HBO, των τοπικών ή περιφερειακών παικτών, αλλά και άλλων αθλητικού ενδιαφέροντος, όπως π.χ. οι πλατφόρμες του NBA, της Formula 1 κ.α.

Streaming wars

Μόνο από την παραπάνω αναφορά των ονομάτων η «μάχη» του streaming έχει ενδιαφέρον. Βλέπουμε μία πληθώρα διαθέσιμων υπηρεσιών και πολλούς από τους μεγάλους «κολοσσούς» τόσο από το χώρο της τεχνολογίας (Amazon, Apple, Google με το YouTube) όσο και από το χώρο του ψυχαγωγικού περιεχομένου (Disney, Warner Bros, Paramount, NBCUniversal) να έχουν εμπλακεί με περισσότερες από μία υπηρεσίες σε πολλές περιπτώσεις και να διεκδικούν το δικό τους μεγάλο μερίδιο στην παγκόσμια αγορά.

Όμως υπάρχει και ο τοπικός ανταγωνισμός, οι οποίοι συνήθως έχουν το προβάδισμα στο ζωντανό αθλητικό περιεχόμενο. Τα τηλεοπτικά δικαιώματα διοργανώσεων όπως το Champions League ή τα πρωταθλήματα ευρωπαϊκών χωρών, η Euroleague, το NBA, η Formula 1, το Moto GP συνήθως καταλήγουν σε τοπικούς -ή έστω περιφερειακούς (βλ. United Group) «παίκτες», εντείνοντας περαιτέρω τον ανταγωνισμό.

Και βέβαια υπάρχει και ο τρίτος “πόλος”, ο καταναλωτής. Η στροφή του προς τις συνδρομητικές υπηρεσίες, η πρόθεσή του να πληρώνει μία συνδρομή (ή και περισσότερες) προκειμένου να έχει πρόσβαση στο περιεχόμενο που θέλει. Το «πειρατικό» downloading  παραμένει μεν ένας ισχυρός πόλος, όμως όλο και περισσότεροι καταναλωτές μοιάζουν διατεθειμένοι να πληρώνουν συνδρομή σε μία υπηρεσία που θα τους προσφέρει ένα εύχρηστο μενού αλλά και προσωποποιημένες προτάσεις.

Streaming στην Ελλάδα

Στην Ελλάδα, η εποχή που υπήρχαν μία ή δύο υπηρεσίες streaming έχει περάσει ανεπιστρεπτί και οι επιλογές πλέον είναι πολύ περισσότερες.

Καταρχάς, θα πρέπει να σημειώσουμε ότι ως video streaming ορίζουμε μία υπηρεσία που δίνει τη δυνατότητα σε έναν χρήστη να έχει πρόσβαση στο περιεχόμενο που θέλει τη στιγμή που το θέλει χρησιμοποιώντας είτε έναν browser είτε κάποιο app που είναι εγκατεστημένο σε κάποια συσκευή (smartphone, tablet αλλά και smart TV).

Υπό αυτό το σκεπτικό τόσο η Cosmote TV όσο και η Nova είναι υπηρεσίες streaming περιεχομένου ακόμη και αν ένα πολύ μεγάλο κομμάτι των συνδρομητών τους έχει πρόσβαση μέσω δορυφορικού πιάτου. Η δορυφορική πρόσβαση έχει μεν το πλεονέκτημα ότι είναι σπάνιο φαινόμενο να μην υπάρχει σύνδεση αλλά δεν δίνει τη δυνατότητα για αμφίδρομες (interactive) δυνατότητες. Συν ότι το κόστος του εξοπλισμού, της συντήρησης και της διαχείρισης του όπως και αυτό για τις δορυφορικές συνδέσεις είναι διόλου ευκαταφρόνητο. Γι’ αυτό και έχουν αρχίσει να στρέφονται όλο και περισσότερο προς την αξιοποίηση της ευρυζωνικής σύνδεσης στο Διαδίκτυο. Χαρακτηριστικά, η Cosmote σταματά σταδιακά να προσφέρει τη δυνατότητα του hybrid TV στους συνδρομητές που συνεχίζουν να χρησιμοποιούν δορυφορικό πιάτο. Τι σημαίνει αυτό; Ότι αν ο συνδρομητής θέλει να βλέπει περιεχόμενο που προβλήθηκε προηγούμενη μέρα (replay TV) θα πρέπει να χρησιμοποιεί την ΟΤΤ εκδοχή της Cosmote TV.

Πέραν των δύο μεγάλων συνδρομητικών πλατφορμών, το Netflix είναι εξαιρετικά δημοφιλές στη χώρα μας, ενώ παρών δηλώνει εδώ και αρκετό καιρό τόσο το Amazon Prime Video όσο και το Disney+. Επίσης, το Apple TV+ είναι διαθέσιμο στη χώρα μας, ενώ αναμένουμε και το HBO Max σύντομα.

Επιπλέον, υπάρχει και το Vodafone TV με τη θυγατρική του βρετανικού τηλεπικοινωνιακού ομίλου να παρέχει συνδυαστικά πακέτα (π.χ. με το Disney+) ως πακέτο, κινούμενη σε ένα διαφορετικό μοντέλο από αυτά που έχουμε συνηθίσει. Στο παιχνίδι του streaming μπήκε πρόσφατα και ο ANT1 με το ANT1+

Ακόμη, από τοπικούς «παίκτες» ο ANT1 έκανε την κίνηση και έχει λανσάρει το ANT1+, με αρκετές δικές του σειρές και περιεχόμενο, ενώ το Cinobo δίνει έμφαση στο εναλλακτικό και ποιοτικό περιεχόμενο το οποίο έχει το δικό του κοινό.

Όσον αφορά το μέγεθος της αγοράς, η εκτίμηση δεν είναι ιδιαίτερα απλή άσκηση. Σύμφωνα με τα πρόσφατα οικονομικά αποτελέσματα, ο αριθμός των συνδρομητών της Cosmote TV στο τέλος Μαρτίου είχε φθάσει στους 636.504, της Nova στις 321.000, της Wind στις 7.000, ενώ εκείνοι της Vodafone στις 140.000 (επίσημες ανακοινώσεις παρόχων για το πρώτο τρίμηνο). Περίπου 1,1 εκατομμύριο συνδρομές συνολικά.

Από την άλλη πλευρά, η διείσδυση των “ξένων” πλατφορμών είναι μάλλον άγνωστη και βασίζεται περισσότερο σε εκτιμήσεις. Για παράδειγμα, το Netflix, το οποίο δεν ανακοινώνει επίσημα στοιχεία για την Ελλάδα, εκτιμάται ότι έχει περίπου 400.000 ενεργές συνδέσεις στη χώρα μας, με κάποιους να ανεβάζουν το μέγεθός του και στο μισό εκατομμύριο. Πολλοί περισσότεροι είναι βέβαια οι χρήστες του, αφού η πρακτική του διαμοιρασμού μιας σύνδεσης είναι ιδιαίτερα δημοφιλής, με τις εκτιμήσεις να ανεβάζουν έτσι τους Έλληνες χρήστες του Netflix ακόμα και στα επίπεδα του 1 εκατομμυρίου. Θολή είναι και η εικόνα για όλες τις υπόλοιπες διεθνείς πλατφόρμες στην Ελλάδα.

Ο διαμοιρασμός των συνδέσεων όπως και η πειρατεία είναι πάντως από τα ζητήματα που απασχολούν όλους όσους δραστηριοποιούνται στο συγκεκριμένο χώρο. Πέραν του διαμοιρασμού, πολλά νοικοκυριά αποκτούν πρόσβαση στο περιεχόμενο πολλαπλών πλατφόρμων μέσα από «πειρατικά» πακέτα.

Πόσες συνδρομές «αντέχει» ένα νοικοκυριό

Με τόσες προσφορές που υπάρχουν είναι μάλλον λογικό να υπάρχει ένα ερώτημα: πόσες συνδρομές «αντέχει» ένα νοικοκυριό; Η απάντηση δεν είναι εύκολη και η κατάσταση είναι διαφορετική ανάλογα με την περιοχή. Για παράδειγμα, οι υπάρχουσες έρευνες αναφέρουν ότι στις Ηνωμένες Πολιτείες κατά μέσο όρο ένα νοικοκυριό πληρώνει συνδρομή για 3,7 υπηρεσίες video streaming (Boston Consulting Group). Στην Ευρώπη, το αντίστοιχο νούμερο είναι λίγο πάνω από 2, ενώ στη νότια Ευρώπη εκτιμάται πως είναι 2.

Επιπλέον, σε αυτή την απάντηση θα πρέπει να λάβουμε υπόψη και τα διαφορετικά μοντέλα χρέωσης των παρόχων video streaming. Οι πάροχοι που έχουν ζωντανό αθλητικό περιεχόμενο κινούνται σε υψηλότερα επίπεδα της τάξεως των 20 ευρώ το μήνα για τα πλήρη πακέτα τους. Το Netflix, στην εκδοχή με τις 4 ταυτόχρονες συσκευές και την ποιότητα στο μέγιστο δυνατό (Ultra HD) είναι στα 13,99 ευρώ το μήνα με τάσεις για περαιτέρω αύξηση λόγω του υψηλού κόστους παραγωγής νέου περιεχομένου.

Από την άλλη πλευρά, έχουμε το Disney+ με 8,99 ευρώ το μήνα και παροχές αντίστοιχες με εκείνες του Netflix. Και υπάρχει και ο ANT1+, ο οποίος ξεκινά μεν με 4,99 ευρώ το μήνα για τους πρώτους 3 μήνες και μετά «ανεβαίνει» στα 7,99 ευρώ το μήνα.

Παράλληλα, όμως, υπάρχει και το «παιχνίδι» των συνδυαστικών προγραμμάτων όπου βλέπουμε να κινούνται δυναμικά οι τηλεπικοινωνιακοί πάροχοι. Από τη στιγμή που η Cosmote έχει την Cosmote TV και η Nova – Wind τη Nova (ή EON) είναι προφανές ότι θα έχουν πακέτα που θα συνδυάζουν κινητή τηλεφωνία, σταθερή τηλεφωνία, ευρυζωνική σύνδεση στο Διαδίκτυο και συνδρομητική υπηρεσία τηλεόρασης. Πρόκειται για το αποκαλούμενο quad play που μπορεί να δώσει σημαντικό πλεονέκτημα.

Τα συνδυαστικά πακέτα αναμένεται να αποτελέσουν έναν εκ των βασικών «πυλώνων» της αγοράς στο προσεχές μέλλον, αλλά δεν θα πρέπει να αποκλείσουμε να δούμε και νέα μοντέλα. Το Netflix συζητά πλέον για μικρότερου κόστους πακέτα που θα έχουν όμως και διαφημίσεις, ενώ κάτι αντίστοιχο σκέφτεται και η Disney. Μην ξεχνάμε, άλλωστε, ότι μία εκ των ανταγωνιστών (ή εναλλακτικών) των video streaming υπηρεσιών παγκοσμίως είναι το YouTube.

Υπάρχει κορεσμός στην αγορά;

Αν τα δύο προηγούμενα χρόνια λόγω της πανδημίας μεγάλωσαν τις προσδοκίες για τις streaming πλατφόρμες, το 2022 θα μπορούσε να χαρακτηριστεί ως έτος προσγείωσης. Και μάλλον απότομης. Το Netflix μετά από μια δεκαετία συνεχούς ανάπτυξης παρουσίασε για πρώτη φορά μείωση των συνδρομητών του. Η Disney+ παρά την αλματώδη πορεία της, πολύ μεγαλύτερη από αυτή που προσδοκούσε το 2019, δεν έχει αναπροσαρμόσει τον πήχη των 240 εκατομμυρίων συνδρομητών μέχρι το Σεπτέμβριο του 2024. Η αμερικανική αγορά (η μεγαλύτερη στον κόσμο) εμφανίζεται κορεσμένη, με σχεδόν 50 επιλογές video on demand περιεχομένου.

Παρόμοια είναι και η ψυχολογία και των επενδυτών, όπως σημείωναν πρόσφατα και οι Financial Times. To Δεκέμβριο του 2020, όταν η Disney ανακοίνωσε νέες παραγωγές της Marvel και του Star Wars για την πλατφόρμα της η τιμή της μετοχής της εταιρείας έφθασε σε επίπεδα ρεκόρ. Το Φεβρουάριο του 2022 όταν τα στελέχη της Paramount εξήγγειλαν σημαντικές επενδύσεις για την πλατφόρμα Paramount+ η μετοχή έχασε το 20% της αξίας της. H επενδυτική αγορά μοιάζει να εκτιμά πλέον, να ασπάζεται την ιδέα ότι ανεξάρτητα από τις επενδύσεις στο περιεχόμενο τα κέρδη των streaming πλατφορμών θα είναι μικρότερα από αυτά της τηλεόρασης και του κινηματογράφου πριν την πανδημία. Η μέχρι τώρα πορεία του Netflix είναι ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα, αφού μόλις πέρυσι κατάφερε να παρουσιάσει για πρώτη φορά κερδοφορία.

Περιεχόμενο & αθλητικά

Παρά τα ερωτηματικά το περιεχόμενο θα παραμείνει το κλειδί στο μέλλον του video streaming. Μέχρι τώρα, οι μεγάλοι πάροχοι που κινούνται σε παγκόσμιο επίπεδο (Netflix, Amazon Prime Video, Apple TV+) έδιναν έμφαση σε ψυχαγωγικό περιεχόμενο, ακολουθώντας, μάλιστα, διαφορετικές στρατηγικές. Το Netflix μπορεί να επενδύει και σε blockbuster ταινίες και σειρές, δαπανώντας εκατοντάδες εκατομμύρια ευρώ, αλλά το μεγάλο ατού του είναι οι τοπικές παραγωγές και περιεχόμενο που έχει. Παραγωγές από την Ινδία, την Κορέα, την Ευρώπη ή τη Νότιο Αμερική έγιναν γνωστές μέσω του Netflix και κάποιες κατάφεραν να κάνουν και μεγάλη διεθνή επιτυχία. Και δεν είναι τυχαίο ότι το Disney+ επενδύει και αυτό σταδιακά σε τοπικό περιεχόμενο παρά το γεγονός ότι έχει μία από τις καλύτερες λίστες όσον αφορά το blockbuster περιεχόμενο.

Το δεύτερο στοιχείο είναι το ζωντανό αθλητικό περιεχόμενο. Μέχρι πρότινος, οι άνθρωποι του Netflix ήταν κατηγορηματικά αντίθετοι στο να εμπλακούν στη «μάχη» για την απόκτηση των δικαιωμάτων για τη ζωντανή μετάδοση. Όμως, πλέον, το αφήνουν ανοικτό ως ενδεχόμενο. Ο λόγος σχετίζεται και με το γεγονός ότι οι ανταγωνιστές τους στην αμερικανική αγορά έχουν αλλάξει τη στρατηγική τους σε αυτό τον τομέα. Το Amazon Prime Video έχει συμφωνήσει για την μετάδοση ενός αγώνα του NFL (αμερικανικό ποδόσφαιρο) σε εβδομαδιαία βάση, το YouTube συνεργάζεται με το MLB (baseball), ενώ πρόσφατα έκανε αίσθηση η ανακοίνωση της συνεργασίας του Apple TV+ με το MLS (σ.σ. το επαγγελματικό πρωτάθλημα ποδοσφαίρου στη βόρεια Αμερική). Μένει να δούμε αν θα υπάρξει κάποιος πάροχος που θα κάνει αντίστοιχη κίνηση και στην Ευρώπη είτε με το UEFA Champions League είτε με τη Euroleague είτε για κάποιο άλλο δημοφιλές άθλημα στη Γηραιά Ήπειρο.

Σημειωτέον πάντως πως όλα σχεδόν τα μεγάλα επαγγελματικά πρωταθλήματα στις ΗΠΑ (NFL, NBA, MLB, NHL) αλλά και ορισμένα στην Ευρώπη (Euroleague) έχουν τις δικές τους συνδρομητικές streaming πλατφόρμες, τις οποίες, μάλιστα, προωθούν πολύ. Για τους φανατικούς φιλάθλους ενός αθλήματος η λύση του NBA Pass ή του NFL Network είναι πολύ καλύτερες καθώς με ένα λογικό κόστος έχουν πρόσβαση σε όλους τους αγώνες της εκάστοτε λίγκας.

Επόμενα βήματα

Πέραν του περιεχομένου, στο προσεχές μέλλον αναμένεται να δούμε και άλλες κινήσεις από τους παρόχους video streaming σε μία προσπάθεια να διαφοροποιηθούν. Οι βελτιωμένες ευρυζωνικές συνδέσεις και ειδικά όταν μιλάμε για συνδέσεις FTTH στο 1 Gbps αλλά και το 5G δίνουν τη δυνατότητα για πολλά και ενδιαφέροντα.

Προς το παρόν, η έμφαση είναι στο user experience και το user interface με τις προσωποποιημένες προτάσεις να είναι κάτι που αρέσει πολύ στους καταναλωτές που μπορούν να ανακαλύπτουν πιο εύκολα περιεχόμενο που τους αρέσει και τους ταιριάζει. Η βελτίωση της ποιότητας του video με την έλευση του 8Κ είναι κάτι που θα δούμε σταδιακά να έρχεται επίσης. Όπως επίσης και το VR ή το AR. Αν και πολλοί εκτιμούν ότι ο τομέας που θα δούμε πολύ περισσότερα πράγματα θα είναι αυτός του interactivity. Δηλαδή, να έχει ο συνδρομητής τη δυνατότητα να διαμορφώνει ο/η ίδιος/α την εξέλιξη μίας σειράς ή μίας ταινίας. Έχουμε δει αντίστοιχες προσπάθειες στο παρελθόν, αλλά τώρα υπάρχουν πολλές περισσότερες δυνατότητες σε τεχνολογικό επίπεδο.