Οι εφαρμογές του extended reality έρχονται και στην Ελλάδα.
Έννοιες όπως η εικονική ή επαυξημένη πραγματικότητα άρχισαν να μας απασχολούν ουσιαστικά από τις αρχές της περασμένης δεκαετίας. Αν και το virtual reality (εικονική πραγματικότητα αν προτιμάτε την ελληνική μετάφραση ή απλά VR) ήταν ένα θέμα με τον οποίο αρκετοί ερευνητές είχαν επιλέξει να ασχοληθούν ακόμη και από τη δεκαετία του ’70, χρειάστηκε να φθάσουμε στον 21ο αιώνα προκειμένου να αρχίσουμε να συζητάμε λίγο πιο «σοβαρά» για την εικονική πραγματικότητα και να φθάσουμε στα ‘10s προκειμένου να δούμε τις πρώτες πραγματικά εφαρμογές. Όπως, επίσης, και για να κάνει την εμφάνιση της η επαυξημένη πραγματικότητα (augmented reality – AR) αλλά και η έννοια της μεικτής πραγματικότητας (mixed reality – MR).
Στα μέσα της περασμένης -πλέον- δεκαετίας, το VR κατά κύριο λόγο δημιούργησε αρκετό θόρυβο με εταιρείες όπως η Oculus Rift, η οποία εξαγοράσθηκε από το Facebook, τη Magic Leap αλλά και την HTC να δημιουργούν μεγάλες προσδοκίες. Οι προσδοκίες αυτές δεν έχουν -μέχρι τώρα τουλάχιστον- εκπληρωθεί, με μία μικρή εξαίρεση το χώρο των video games. Αυτό βέβαια δεν αποκλείει την ανάπτυξη του κλάδου του VR/AR/MR τα επόμενα χρόνια, μετά από τις νέες προοπτικές που δημιούργησε και ο κορονοϊός.
“Έως και 10 φορές εκτιμάται ότι θα αυξηθεί η παγκόσμια αγορά extended reality μέχρι το 2025”
Σύμφωνα με τις εκτιμήσεις της Buy Shares, η παγκόσμια αγορά για εφαρμογές και λύσεις AR, VR και MR πρόκειται να αυξηθεί κατά 305% την επόμενη διετία και να διαμορφωθεί στα 124,4 δισ. δολάρια το 2023 από περίπου 30,7 δισ. δολάρια το 2021. Και η εκτίμηση είναι πως το συνολικό ύψος της θα ξεπεράσει τα 300 δισ. δολάρια το 2025 και να συνεχίσει την εκρηκτική ανάπτυξη στη συνέχεια. Ένας λόγος είναι και το 5G, το οποίο αναμένεται να συνεισφέρει σημαντικά στην αξιοποίηση νέων εφαρμογών, κυρίως όσον αφορά στο AR και στο MR, με κάποιες απόψεις να συγκλίνουν στο σενάριο τα AR γυαλιά να υποκαταστήσουν το smartphone στο μέλλον.
Ας ορίσουμε λίγο τις κατηγορίες
Ένα σημείο που χρήζει επισήμανσης είναι πως το VR, το AR και το MR είναι τεχνολογίες που έχουν αρκετές διαφορές μεταξύ τους. Η έννοια που λειτουργεί ως «ομπρέλα» για τις εν λόγω τρεις τεχνολογίες είναι το extensive reality (ER), το οποίο ενδεχομένως θα μπορούσαμε να μεταφράσουμε ως «επεκτάσιμη πραγματικότητα». Και αυτό γιατί και στις τρεις περιπτώσεις, αυτό που επιδιώκει να κάνει η κάθε τεχνολογία είναι να «επεκτείνει» την πραγματικότητα που βιώνουμε με τις αισθήσεις μας.
Στην περίπτωση του VR, εισερχόμαστε σε έναν άλλο κόσμο. Αυτό είναι το κύριο χαρακτηριστικό του VR και το μέσο είναι μία μάσκα που εισάγει τον χρήστη σε έναν διαφορετικό, εικονικό και δημιουργημένο από υπολογιστή «κόσμο».
Στην περίπτωση του AR, ο χρήστης παραμένει μεν στο φυσικό κόσμο του αλλά με τη χρήση -και πάλι- μίας ειδικής μάσκας «ενισχύεται» το περιεχόμενο που βλέπει. Δηλαδή, προστίθενται στοιχεία και λεπτομέρειες που είναι ορατές μόνο μέσα από τη μάσκα και μόνο στον συγκεκριμένο χρήστη.
Το MR πάει ένα βήμα παρακάτω σε σχέση με το AR. Σε αυτή την περίπτωση ο υπολογιστής αντιλαμβάνεται το περιβάλλον και αλληλεπιδρά με αυτό, φέρνοντας ακόμη πιο ευρεία πληροφορία. Το Microsoft Mesh, η πλατφόρμα του αμερικανικού κολοσσού, η οποία δίνει τη δυνατότητα για επικοινωνία με άλλους ανθρώπους με τη χρήση ολογραμμάτων -σ.σ. μία από τις εφαρμογές της συγκεκριμένης πλατφόρμας- είναι ένα σχετικά καλό παράδειγμα.
Πάντως, το μέλλον, σύμφωνα με ανθρώπους που ασχολούνται με το χώρο του ER είναι το αποκαλούμενο web augmented reality, το οποίο συνδυάζει το AR με το MR και περιλαμβάνει μία «χαρτογράφηση όλου του κόσμου» με συνεχή και αυτόματη ανανέωση. Το αποτέλεσμα αυτού θα είναι ένας νέος επαυξημένος «κόσμος», ο οποίος αποκαλείται metaverse.
Extended reality στην Ελλάδα
Μέχρι να φθάσουμε στο metaverse, έχουμε, βέβαια, αρκετό δρόμο ακόμη και υπάρχουν πολλά επιμέρους στάδια. Ο αριθμός των επιχειρήσεων που ασχολούνται με το χώρο του extended reality αυξάνεται διαρκώς και το ενδιαφέρον στοιχείο είναι ότι και στην Ελλάδα έχει αρχίσει να δημιουργείται το σχετικό οικοσύστημα. Ενδεχομένως, η κοινότητα να μην είναι ακόμη ιδιαίτερα μεγάλη, αλλά παρουσιάζει αρκετά μεγάλη δυναμική και διευρύνεται διαρκώς.
“Τουρισμός, πολιτισμός, retail, είναι τρεις κλάδοι που προσφέρουν σημαντικές προοπτικές ανάπτυξης του extended reality στην Ελλάδα”
Αυτός είναι άλλωστε και ο λόγος που μία ομάδα ανθρώπων από επιχειρήσεις που δραστηριοποιούνται στο συγκεκριμένο χώρο αποφάσισαν -και τα κατάφεραν- να προχωρήσουν στη δημιουργία του ελληνικού chapter του VR/AR Association, του μεγαλύτερου συνδέσμου παγκοσμίως για τον συγκεκριμένο κλάδο. Συγκεκριμένα, στο VR/AR Association συμμετέχουν παγκοσμίως πάνω από 4300 οργανισμοί και επιχειρήσεις, ενώ υπάρχουν 70 παραρτήματα σε ολόκληρο τον κόσμο.
Η σύσταση του ελληνικού chapter ολοκληρώθηκε στις αρχές του 2021 και στα ιδρυτικά μέλη του περιλαμβάνονται εταιρείες, όπως είναι η DTMH, η PowerX.tech, η Spectacle, η Wonder Immersive και η VR Productions, οι οποίες έχουν να παρουσιάσουν μία σειρά από καινοτόμα projects και εφαρμογές VR και AR.
«Η υπάρχουσα εκτίμηση είναι πως υπάρχουν περίπου 35 εταιρείες αυτή τη στιγμή στην Ελλάδα, οι οποίες έχουν ως κεντρικό αντικείμενο δραστηριοποίησης το ER» αναφέρει στο 2045.gr ο Τομ Κολοκύθας, πρόεδρος του ελληνικού chapter του VR/AR Association και ιδρυτής της DTMH. Εκτός του κ. Κολοκύθα, η πρώτη διοικητική ομάδα του chapter περιλαμβάνει ακόμη τον Στάθη Μουστάκη (PowerX.tech), τον Ιωάννη Έξαρχο (VR Productions), τον Γιώργο Δαμδιμόπουλο (Spectacle) και την Αλεξία Κυριακοπούλου (Wonder Immersive).
Σύμφωνα με τον κ. Κολοκύθα, υπάρχουν ακόμη άλλες 50 εταιρείες που ασχολούνται εμμέσως με εφαρμογές VR/AR, ενώ υπάρχουν και πολλές επιχειρήσεις που είτε αξιοποιούν σε πρώιμη μορφή αντίστοιχες εφαρμογές είτε σχεδιάζουν να ενσωματώσουν στην παραγωγική διαδικασία τους.
Κινητικότητα υπάρχει και στο χώρο της ακαδημαϊκής/ερευνητικής κοινότητας με ιδρύματα όπως το Ιόνιο Πανεπιστήμιο, το Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης (ΑΠΘ), το Εθνικό & Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών (ΕΚΠΑ) και το Πανεπιστήμιο Αιγαίου, να έχουν δημιουργήσει μεταπτυχιακά προγράμματα που ασχολούνται με το χώρο των αποκαλούμενων immersive τεχνολογιών. Σε αυτά θα πρέπει να προσθέσει κανείς και ιδιωτικές σχολές όπως η ΣΑΕ που κάνουν ήδη αντίστοιχες κινήσεις αλλά και τους μεμονωμένους ερευνητές και προγραμματιστές που υπάρχουν σε διάφορα σημεία της χώρας.
Εφαρμογές στην Ελλάδα
Ένας από τους βασικούς στόχους του ελληνικού chapter του VR/AR Association είναι πάντως να υπάρξει μία καταγραφή του ανθρώπινου δυναμικού που υπάρχει στη χώρα μας και συνολικά του οικοσυστήματος. «Η διασύνδεση είναι βασικό στοιχείο της προσπάθειας μας» τονίζει ο κ. Κολοκύθας.
Όσον αφορά στους κλάδους που παρατηρείται κινητικότητα αυτοί δεν είναι λίγοι. Η DTMH του κ. Κολοκύθα, για παράδειγμα, είχε δημιουργήσει για λογαριασμό της Samsung και της Vodafone ένα VR online κατάστημα, το οποίο ήταν και το πρώτο παγκοσμίως. Στο χώρο του gaming υπάρχει αρκετό ενδιαφέρον και έχουν παραχθεί κάποιες σχετικές εφαρμογές, ενώ υπάρχουν και AR υλοποιήσεις για λογαριασμό βιομηχανιών όπως αυτή που είχε υλοποιήσει η Coca-Cola. Ακόμη και η Ελληνική Αστυνομία, αλλά και η Πολιτική Προστασία εξετάζουν αντίστοιχες λύσεις προκειμένου να κάνουν το επόμενό τους βήμα.
Επίσης, μία από τις πλέον ενδιαφέρουσες λύσεις -και ενδεχομένως ένα από τα κορυφαία case studies- είναι αυτό της Orama VR, μίας ελληνικής εταιρείας που έχει αναπτύξει μία εφαρμογή που χρησιμοποιεί τεχνολογίες εικονικής πραγματικότητας για την εκπαίδευση των γιατρών.
Μεγάλο ενδιαφέρον υπάρχει και για τον πολιτισμό και ενδεχομένως εκεί να δούμε ακόμη περισσότερη κινητικότητα. Η τεράστια πολιτιστική κληρονομιά της Ελλάδας αλλά και η σημαντική τουριστική βιομηχανία είναι οι βασικοί λόγοι αυτών των προσδοκιών. Ήδη, μάλιστα, υπάρχουν και τα πρώτα ενδιαφέροντα δείγματα υπηρεσιών και εφαρμογών. Όπως είναι η AR εφαρμογή που έχει δημιουργήσει η Moptil. Όπως αναφέρει στο 2045.gr, ο Μιχάλης Κόκκινος, ιδρυτής και γενικός διευθυντής της Moptil, έχουν ήδη αναπτύξει και προσφέρουν μία εφαρμογή AR σε 8 αρχαιολογικούς χώρους στην Ελλάδα (Ακρόπολη, Ολυμπία, Δελφοί, Κνωσός, Δήλος, Λϊνδος, Κάμειρος, και Ασκπληπιείο Κω) και στην Καρταχένα της Ισπανίας, όπου μέσω tablet ένας επισκέπτης μπορεί να δει μία πλήρη αναπαράσταση του χώρου. «Από το 2015 μέχρι σήμερα ο αριθμός των επισκεπτών που έχουν αξιοποιήσει τη συγκεκριμένη λύση ξεπερνά τις 300 χιλιάδες» αναφέρει ο κ. Κόκκινος, ο οποίος δηλώνει ότι υπάρχει μεγάλο ενδιαφέρον τόσο από την Ελλάδα όσο και από το εξωτερικό.
Ένας άλλος χώρος που έχει ενδιαφέρον είναι αυτός της εκπαίδευσης και της παροχής βοήθειας σε τεχνικούς που βρίσκονται σε εξωτερικούς χώρους. Μία τέτοια εφαρμογή έχει αναπτύξει και χρησιμοποιείται ήδη στην Ελλάδα από τον όμιλο ΟΤΕ και τους τεχνικούς του η PowerX.tech. Σύμφωνα με τον Γιάννη Σωτηράκο, διευθύνοντα σύμβουλο της εταιρείας, η PowerX.tech σχεδιάζει και αναπτύσσει τεχνολογίες και περιεχόμενο με εφαρμογές σε διάφορους κλάδους με έμφαση στον πολιτισμό, την εκπαίδευση, την ψυχαγωγία και τη διαφήμιση. Η εταιρεία έχει υλοποιήσει αρκετά projects τόσο στην Ελλάδα όσο και στο εξωτερικό και ένας από τους βασικούς στόχους είναι «να εκπαιδεύσουμε αυτούς που έχουν ανάγκη για τέτοιου είδους εφαρμογές».
Τι απαιτείται
Σύμφωνα με τον κ. Σωτηράκο, η εκπαίδευση των ανθρώπων και των επιχειρήσεων που μπορούν να αξιοποιήσουν τέτοιου είδους εφαρμογές είναι κλειδί προκειμένου να αναπτυχθεί περαιτέρω ο κλάδος στην Ελλάδα. Όπως και η ύπαρξη μεγάλων projects που θα δημιουργήσουν μεγαλύτερο ενδιαφέρον.
Το έτερο πρόβλημα είναι το ανθρώπινο δυναμικό. «Δεν είναι πολύ εύκολο να βρεις κόσμο στην Ελλάδα» επισημαίνει ο κ. Σωτηράκος, άποψη με την οποία συμφωνούν τόσο ο κ. Κόκκινος όσο και ο κ. Κολοκύθας. Και ενδεχομένως αυτή να είναι μία από τις βασικές προκλήσεις που θα κληθεί να αντιμετωπίσει στο προσεχές μέλλον το ελληνικό chapter του VR/AR Association αλλά και ολόκληρο το οικοσύστημα που είναι ακόμη στα σπάργανα αλλά δείχνει να έχει μία αρκετά μεγάλη δυναμική. Ίσως, ο χώρος του extended reality να είναι από αυτούς που η Ελλάδα θα μπορέσει να κάνει πολλά και σημαντικά βήματα.
