Μια επιτυχημένη Στρατηγική Βιώσιμης Ανάπτυξης περνάει μέσα από τους εργαζομένους της. Αυτοί θα οδηγήσουν σε επιτυχίες και αποτελέσματα.
H Βιώσιμη Ανάπτυξη φέρνει μιας σειρά από προκλήσεις στις επιχειρήσεις, για τις οποίες χρειάζονται ταχύτατες, ειδικές, και αποτελεσματικές λύσεις. Εδώ να σημειώσουμε κάτι σημαντικό: οι αλλαγές αυτές δεν είναι μια μόδα, αλλά είναι συνολικές και αφορούν πολύ πεζά πως βοηθάς την κοινωνία, πως μειώνεις το αποτύπωμά σου στο Περιβάλλον και πως έχεις μια δομημένη ηθική και διαφάνεια που το κοινό τις βλέπει να είναι ‘built-in’ μέσα στο προϊόν ή την υπηρεσία της επιχείρησης.
Η Βιώσιμη Ανάπτυξη δεν θα έρθει με κρατικές αποφάσεις
Είναι αλήθεια πως η Ευρωπαϊκή Ένωση και οι κυβερνήσεις των μελών προπορεύονται στη θεσμοθέτηση πολιτικών Βιώσιμης Ανάπτυξης: δικαιώματα καταναλωτή, διαφάνεια, έλεγχος ανταγωνισμού, ευκαιρίες για καινοτομία, μείωση εκπομπών διοξειδίου-έξυπνες πόλεις-ηλεκτροκίνηση, τεχνολογική ανάπτυξη αλλά και έλεγχος, τεχνολογίες ενέργειας.
“Βιωσιμότητα δεν σημαίνει να κάνεις μικρότερο κακό (απ’ ότι έκανες). Αντίθετα, σημαίνει να κάνεις όλο και περισσότερο (κοινό) καλό.”
Jochen Zeitz
Η λίστα είναι μεγάλη, αλλά στην πράξη δεν κάνουν καλύτερο τον κόσμο μας οι κυβερνήσεις. Πρέπει να αυτο-προσαρμοστούν ολόκληρες βιομηχανίες. Οι επιχειρήσεις. Και αυτές δεν θα τα κάνουν μόνες τους, επειδή δίνει εντολή κάποιος Γενικός Διευθυντής. Θέλουν εκπαιδευμένο, εξοικειωμένο και δημιουργικό προσωπικό που να υλοποιήσει τις αλλαγές για καλούς σκοπούς. Αν το ανθρώπινο δυναμικό της κάθε επιχείρησης δεν υιοθετεί και δεν ενσωματώνει σε ό,τι κάνει τις αρχές της βιωσιμότητας στη λειτουργία της επιχείρησης, τίποτε δεν θα αλλάξει…και ήδη χάνουμε χρόνο.
Για να λέμε την αλήθεια, οι οργανισμοί που κινούνται γοργά προς τη Βιώσιμη Ανάπτυξη προσπαθούν να εξισορροπήσουν το triple bottom line κοινωνικής στήριξης, καλών περιβαλλοντικών πρακτικών και εξαιρετικών προϊόντων για να επιτύχουν μακροπρόθεσμη επιτυχία.
Αναζητήστε καλά παραδείγματα-ερεθίσματα
Tο slogan του βασικού ανταγωνιστή τους “Small actions can make a big difference” ενέπνευσε τα στελέχη της Procter & Gamble στην Αγγλία να κάνουν βιώσιμες αλλαγές στο τσάι και τα βότανα που πωλούνται σε σακουλάκια. Μειώνοντας κατά 3mm το μήκος, μείωσαν κατά 15% τα ρολά χαρτιού που περνούν από την παραγωγή, άρα εξοικονόμησαν κόστος €47.500 και «έσωσαν» 9,3 τόνους χαρτιού! Απλό, ε;
Στο Khamgaon της Ινδίας οι εργαζόμενοι στο εργοστάσιο της Unilever ήθελαν να βοηθήσουν τις φτωχές γειτνιάζουσες κοινωνίες. Πρότειναν λοιπόν να οργανωθούν μαθήματα χρήσης προϊόντων καλλυντικής περιποίησης για γυναίκες με τα προϊόντα της εταιρίας. Από χωριό σε χωριό, βγήκαν 825 εκπαιδευμένες γυναίκες, άλλες ως υπάλληλοι και άλλες ως ιδιοκτήτριες κομμωτηρίων. Έτσι επιστρέφεις αξία στην κοινωνία και βοηθάς μακροπρόθεσμα και βιώσιμα.
Σήμερα πολλές διεθνείς εταιρίες όπως IBM, Marks & Spencer, Ericsson, Unilever εντάσσουν τη Βιώσιμη Ανάπτυξη στις περιγραφές αρμοδιοτήτων και την εργασία των εργαζομένων και στελεχών. Δημιουργούν ομάδες, αναπτύσσουν πολιτικές και υλοποιούν τις βέλτιστες πρακτικές από όλο τον κόσμο.
Η Marks & Spencer για παράδειγμα έχει ονομάσει 1.380 Sustainability Champions στα καταταστήματά της για να παρακολουθούν, να κινητοποιούν συναδέλφους και να υλοποιούν πρακτικές Βιώσιμης Ανάπτυξης. Τι σημαίνει αυτό πρακτικά; Πως όλοι μας ενώ μεγαλώσαμε με την πρακτική «πετάω το χαρτάκι στο δρόμο», με τέτοιες προσεγγίσεις γινόμαστε καλύτεροι. Σκεφτόμαστε επιτέλους το σωστό. Δημιουργούμε τους αυριανούς ηγέτες που όχι μόνο θα μιλούν για την κυκλική οικονομία, αλλά θα είναι πιο δίκαιοι εργοδότες και καλύτεροι ‘corporate citizens’.
Αλλά και στην Ελλάδα από πρώην ΔΕΚΟ έως τις μεγάλες πολυεθνικές όλο και περισσότεροι επενδύουν στην ασφάλεια και την υγεία στην εργασία, στη διαρκή εκπαίδευση και σε νέες δεξιότητες που αναβαθμίζουν το ανθρώπινο δυναμικό.
Θα πει κάποιος, και τι τον νοιάζει τον κάθε εργαζόμενο;
Τελικά έχει δίκιο η Βιολέτα Ξανθούλη, όταν λέει πως στις ESG δράσεις είναι απαραίτητη η εμπλοκή των εργαζομένων των επιχειρήσεων. Η Βιώσιμη Ανάπτυξη είναι ένα από τα βασικά ζητήματα της εποχής μας.
Δεν μπορεί να απασχολεί τους εργαζόμενους στην προσωπική τους ζωή και να μην είναι (κάπως) μέρος της εργασίας τους. Δεν μπορεί να διαχωρίζουν οργανικά και ανακυκλώσιμα απόβλητα στο σπίτι, ενώ η επιχείρηση που δουλεύουν να τα πετάει όλα μαζί. Δεν μπορεί να αγοράζουν αθλητικά παπούτσια από πλαστικά μπουκάλια και η επιχείρηση να μην ανακυκλώνει. Δεν μπορεί να ακούν για τον κίνδυνο υγείας από την κακή διατροφή και η εταιρία τους να πουλά προϊόντα χαμηλής διατροφικής αξίας.
Και όμως υπάρχει ελπίδα. Η νέα εποχή συμπαρασύρει θετικά πολλές επιχειρήσεις στη θετική αλλαγή, καταρχήν στον τρόπο σκέψης. Το λέω επηρεασμένος από ένα θετικό παράδειγμα που έζησα πρόσφατα.
Αν μπουν οι εργαζόμενοι στο κέντρο της στρατηγικής βιώσιμης ανάπτυξης, θα οδηγήσουν σε επιτυχίες και αποτελέσματα
Η επιχείρηση λειτουργεί για χρόνια. Προϊόν και Υπηρεσίες. Πολλοί άνθρωποι. Σημαντικές παραγωγικές δραστηριότητες. Αποφασίζει να ξεκινήσει να γράφει τη Στρατηγική Βιώσιμης Ανάπτυξης. Δεν το κάνει «από το στομάχι της», που λέμε.
Η επιχείρηση αυτή κάνει έρευνα προς τους κοινωνικούς της εταίρους για τα αναγνωρισμένα θέματα και τη σημασία τους. Αξιολογεί τα ευρήματα και εργάζεται μεθοδικά για ένα πρώτο πλάνο κατευθύνσεων.
Και εκεί ξεκινά η μαγεία, η δημιουργικότητα και η σίγουρη επιτυχία για τα επόμενα χρόνια. Καλεί όσους υπαλλήλους ήθελαν, ασχέτως τμήματος, ρόλου, ευθύνης να δηλώσουν συμμετοχή σε σειρά Purpose workshops για να τους δώσει βήμα, πρωτοβουλία, συνδημιουργία και να καταγράψουν σε ομάδες τις ιδέες τους για τις αλλαγές βιώσιμης ανάπτυξης που πρέπει να κάνει η επιχείρηση σε κάθε αναγνωρισμένο θέμα.
Μαγεία! Άνθρωποι που ζουν καθημερινά άγχος, πολλά projects, και τη ρουτίνα του γραφείου …μεταμορφώθηκαν. Ανατροφοδότησαν την επιχείρηση με φρέσκες ιδέες, με αξίες και είναι πλέον οι πρεσβευτές της βιώσιμης ανάπτυξης σε ό,τι γίνεται. Αυτό είναι το μεγαλύτερο όφελος.
Όταν είδα τις πυκνογραμμένες ιδέες των workshops έμεινα σιωπηλός, αλλά εντυπωσιασμένος. Αν μέσα σε μισή ώρα οι ομάδες εργαζομένων ξεκλείδωναν και φαντάζονταν ιδέες για κάθε θέμα ξεχωριστά, αναρωτήθηκα –μια ακόμη φορά– γιατί οι επιχειρήσεις μας δεν απελευθερώνουν τις ικανότητες των εργαζομένων τους (άλλο θέμα αυτό θα μου πείτε);
Και τι ιδέες μπορεί να πει άραγε ένας εργαζόμενος λογιστηρίου ή ένας «πληροφορικάριος»;
Εδώ είναι η έκπληξη. Από εκεί που δεν το περιμένεις (γιατί όλοι έχουμε μια κλισέ εικόνα και αντίληψη για κάποιες θέσεις ή αντικείμενα εργασίας) ακούς τρομερές ιδέες. Και το σημαντικό; Είναι ιδέες που δεν είχε υλοποιήσει η επιχείρηση και πιθανώς δεν θα ξεκινούσε ποτέ με τη (παλιά) λογική ‘top-down’. Οι εργαζόμενοι της επιχείρησης στα workshops …ήταν σαν βροχή από ιδέες με πρακτική υλοποίηση, ωφελούμενο κοινό, χρόνους, συνεργασίες.
Πληροφόρηση καταναλωτή. Μέτρηση κατανάλωσης καυσίμων και πολιτική διανομής με στόχο λιγότερες εκπομπές CO2. Ιχνηλασιμότητα. Γραμμή υποστήριξης εργαζομένων. Αυστηρότερα κριτήρια επιλογής προμηθευτών. Συνεργασίες με μικρές τοπικές επιχειρήσεις. Εργασιακοί χώροι με ορθοπεδικά, ομαδικά, ψυχαγωγικά χαρακτηριστικά. Ενίσχυση ασθενών κοινωνικών ομάδων. Εκπαίδευση και βοήθεια. Προμήθεια μόνο βιώσιμων πρώτων υλών. Προϊόντα και υπηρεσίες για ειδικές ομάδες που έχουν θέματα υγείας. Έξυπνο γραφείο με μείωση κατανάλωσης ενέργειας. Ασφάλεια στην εργασία. Λιγότερα υλικά συσκευασίας, περισσότερα ψηφιακά εργαλεία. Απίθανη εμπειρία.
“Η μεγαλύτερη απειλή για τον πλανήτη μας είναι η βεβαιότητα που έχουμε, πως κάποιος άλλος θα τον σώσει”
Robert Swan
Έτσι πρέπει να προχωρήσουμε προς τη Βιώσιμη εποχή, προς ένα καλύτερο κόσμο. Οι άνθρωποι των επιχειρήσεων είναι επίσης πολίτες και διαθέτουν ενσυναίσθηση. Να προχωρήσουμε μαζί τους και αντιγράφοντας τις καλύτερες πρακτικές. Με μείωση κόστους, για να σώζονται πόροι προς άλλους καλούς σκοπούς. Με λύσεις που αυξάνουν το θετικό αποτύπωμα. Δίνοντας βοήθεια σε ανθρώπους που έχουν ανάγκη. Με σεβασμό στον άνθρωπο και τις αξίες της ζωής.
Λίγες σκέψεις για να έχουν οι επιχειρήσεις βιώσιμες πορείες (και Στρατηγική!)
1. Απαντήστε στο «Και λοιπόν;» κάθε εργαζόμενου
Η Βιώσιμη ανάπτυξη θα συνεχίσει να εξελίσσεται και να αλλάζει (πχ. πράσινη ταξινόμηση που βγαίνει από την ΕΕ). Όμως ένα πράγμα θα παραμείνει σταθερό για τους ηγέτες των επιχειρήσεων: η ανάγκη να διασφαλίσουν ότι όλοι οι εργαζόμενοί τους κατανοούν πώς η βιώσιμη ανάπτυξη ωφελεί τους πελάτες, τις κοινότητες, τους εταίρους και τελικά τη μάρκα τους.
Να καταλάβουν πώς συνδέει και υποστηρίζει τις φιλοδοξίες και τους σκοπούς τους και σε ατομικό επίπεδο. Πρέπει λοιπόν να απευθυνθείτε σε όλους τους εργαζόμενους σε όσα διαφορετικά επίπεδα και τμήματα και να βρίσκονται. Να μιλήσετε μαζί τους για το μέλλον και όσες προκλήσεις υπάρχουν. Να σκεφτείτε σαν μια «green» ομάδα. Να αντιμετωπίσετε εκπαιδευτικά το «Και λοιπόν;», ώστε ο καθένας από αυτούς να μπορεί να απαντήσει στην ερώτηση τι σημαίνει για αυτούς η στρατηγική ESG.
2. Κάντε τη Βιώσιμη Ανάπτυξη κουλτούρα και DNA των ανθρώπων σας
Εάν η στρατηγική βιώσιμης ανάπτυξης θεωρηθεί πως είναι μια σειρά από πιστοποιήσεις, συμμορφώσεις, ελέγχους και ΥΠΟΧΡΕΩΣΗ, είναι πιθανό να αποτύχει συνολικά. Πρέπει οι εργαζόμενοι να αγκαλιάσουν τη νέα εποχή, όχι λόγω «κανόνων» αλλά επειδή οδηγεί σε μια πιο ανθρώπινη και δίκαιη κουλτούρα της επιχείρησης, εσωτερικά και εξωτερικά, σαν να είναι το DNA του οργανισμού.
3. Δώστε σημασία στην κοινωνική συνοχή
Ενώ βλέπουμε συχνά μεγάλες εξελίξεις και πρόοδο στους πυλώνες Περιβάλλον και Εταιρική Διακυβέρνηση, η στήριξη της κοινωνίας υστερεί. Και εκεί ακριβώς βρίσκονται οι μεγάλες αντιθέσεις, τα κενά, η έλλειψη θεσμών. Ρωτήστε μια νεαρή κοπέλα, διαβητική, γιατί οι εταιρίες εστίασης και τροφίμων δεν δίνουν χρήσιμες πληροφορίες για τα προίόντα τους. Απάντηση δεν υπάρχει.
Οι επιχειρήσεις πρέπει να επιστρέψουν αξία, βοήθεια, και αγάπη στην κοινωνία και όσους έχουν ανάγκη. Οι παγκόσμιοι στόχοι του ΟΗΕ έχουν ένα ακατανίκητο σλόγκαν: «Να μην μείνει κανείς πίσω». Στα επόμενα χρόνια η κοινωνία θα έχει μεγάλες ανάγκες για ένα δίχτυ ασφάλειας, ποικιλομορφίας, ισότητας και τίμιας ένταξης …ΟΛΩΝ!
4. Δεν είμαστε «εμείς» και «εσείς»
Η εργασιακή κουλτούρα, οι ιδέες, οι πράξεις της επιχείρησης προς κοινωνία, περιβάλλον και διακυβέρνηση θα προσελκύει καλύτερα, εξυπνότερα, φρέσκα μυαλά και ταλέντο. Για το λόγο αυτό πρέπει (τα αφεντικά και) η κουλτούρα της επιχείρησης να μην είναι ένα οργανόγραμμα… αλλά να ενστερνίζονται διαφορετικές εμπειρίες και ιδέες και αυτό θα είναι η μεγάλη πρόσκληση βελτίωσης και ανάδειξης των εργαζομένων.
