Η ερηµοποίηση είναι η υποβάθµιση της γης, στις ξηρές, ηµι-ξηρες και ύφυγρες περιοχές, ως αποτέλεσμα διάφορων παραγόντων, συµπεριλαµβανοµένων της κλιµατικής αλλαγής και των ανθρώπινων δραστηριοτήτων (Ορισµός Ηνωµένων Εθνών – 1994)
Η Ελλάδα καίγεται από άκρη σε άκρη. Απίστευτη ζημιά για το Περιβάλλον και τη μετέπειτα ζωή μας. Για τον τουρισμό και την ελκυστικότητα της χώρας-προορισμού. Για τη Γεωργία και τις μικρές κοινωνίες που ζουν από τη φύση. Για την αίσθησή μας, για το τι αναπνέουμε, τις πιθανές πλημμύρες, και όσα μακάβρια μένουν πίσω.
Με έπιασε πικρία και άρχισα ασυναίσθητα να γκουγκλάρω πως θα είναι ο πλανήτης μας σε λίγα χρόνια. Έπεσα επάνω σε ένα website που συσχετίζει σημαντικά γεγονότα στη ζωή του παιδιού σου με την αύξηση της πλανητικής θερμοκρασίας (κάντε το εδώ, θα σας βάλει σε σκέψεις). Μετά βρήκα πως ακόμη και τα πιο αισιόδοξα σενάρια προβλέπουν αύξηση της θερμοκρασίας του πλανήτη κατά 2 (έως και 3!) βαθμούς.
Ενώ η παγκόσμια συμφωνία του Παρισιού βάζει στόχο να σταματήσουν κυβερνήσεις, εταιρίες, και λαοί την υπερθέρμανση του πλανήτη στους 2 βαθμούς, δυστυχώς, σύμφωνα με τα Ηνωμένα Έθνη και τους έγκυρους ερευνητές της CarbonBrief το 2030 θα έχουμε ξεπεράσει τους 3 βαθμούς με απίστευτες συνέπειες.
Μάλλον λέμε περισσότερα και κάνουμε λιγότερα
Η διακυβερνητική διάσκεψη για την κλιματική αλλαγή δείχνει ένα θερμό, σχεδόν αβάσταχτο μέλλον. Η υφήλιος θα υπερθερμαίνεται σταθερά. Οι ωκεανοί θα γίνονται ακόμη χειρότεροι, πιο όξινοι, θα εξαϋλώνονται σταδιακά και μέχρι και οι ύφαλοί τους θα αργοπεθαίνουν φυσικά. Η δίψα για νερό και τα εκατομμύρια ανθρώπων που θα βρεθούν εν μέσω ξηρασίας, καυσώνων και πυρκαγιών είναι μόνο μερικά από τα προβλήματα.
Ολόκληρη η υφήλιος αντιμετωπίζει πλέον την αλλαγή του κλίματος και τις επιπτώσεις του ως μια πραγματική, εξελισσόμενη και έντονη κρίση. Οι αποδείξεις δεν είναι μόνο οι πυρκαγιές (σε 21 χώρες), αλλά τα απορρίμματα στους ωκεανούς, η μείωση χλωρίδας-πανίδας, η αφόρητη θερμοκρασία, η μειούμενη ποιότητα ζωής στις μεγαλουπόλεις, και η ρύπανση τεράστιων οικοσυστημάτων. Μόνο η ατμοσφαιρική ρύπανση πρέπει να αντιμετωπιστεί ως ζήτημα ανθρωπίνων δικαιωμάτων, γιατί προκαλεί 7.000.000 πρόωρους θανάτους ετησίως σε όλο τον κόσμο, μεταξύ των οποίων και 600.000 παιδιών.
Μου έκανε μεγάλη εντύπωση το άκουσμα του ποσού των $1 τρισεκατομμυρίων που έδωσε η κυβέρνηση Biden για τις εθνικές υποδομές αλλά, ακόμη μεγαλύτερη εντύπωση πως τα $150 δισεκατομμύρια αφορούν στη χρηματοδότηση περιβαλλοντικών δράσεων, καθαρής ενέργειας, ηλεκτροκίνησης και δράσεων για την αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής. Ποιές ενέργειες άραγε θα μειώσουν, για παράδειγμα, τις πυρκαγιές των ΗΠΑ ή τους 45 βαθμούς θερμοκρασίας που έχει φτάσει να έχει η Νότια Ευρώπη;
Επόμενος κίνδυνος για την Ελλάδα; η ερημοποίηση
Οι καταστροφικές φωτιές Αττικής, Εύβοιας, Ηλείας κ.α. δεν κατέκαψαν μόνο χιλιάδες στρέμματα γης, αλλά αποκάλυψαν ένα σοβαρότερο πρόβλημα. Ο Έλληνας φυσικός και ακαδημαϊκός Χρήστος Ζερεφός διαρκώς και μονότονα εξηγεί το φαινόμενο μείωσης της βροχής στη χώρα. Επιμένει δε για την έλλειψη σχεδίου και αναφέρει (διαβάστε την έκθεση της Επιτροπής Μελέτης της Κλιματικής Αλλαγής (ΕΜΕΚΑ), που έχει συστήσει η Τράπεζα της Ελλάδος) πως ο επόμενος κίνδυνος που θα αντιμετωπίσουμε είναι η ερημοποίηση, από την οποία κινδυνεύει το 50% των αγροτικών εκτάσεων της χώρας και μαζί οι πληθυσμοί που αναγκαστικά θα μετακινηθούν σε άλλες αγορές και περιοχές.
Η ερηµοποίηση είναι η προοδευτική απώλεια της γονιµότητας του εδάφους (η φύση γεννιέται από βράχους και οι φωτιές μας ξαναγυρνούν πάλι σε βράχους…) µέσω της καταστροφής της δοµής και της σύστασης του, η οποία δεν επιτρέπει γεωργία, ή την ύπαρξη βλάστησης µε ποικιλία ειδών! Αυτός είναι μόνο ένας από τους λόγους που η Ελληνική πολιτεία προσπαθεί να μειώσει το ποσοστό ταφής των (παλαιότερα ανεξέλεγκτων) αποβλήτων.
Έλεγα σε ένα φίλο, πως θα φτάσουμε στο σημείο να βλέπουμε και να αντιδρούμε θετικά σε διαφήμιση τουριστικού καταλύματος, που θα προβάλλει πως έχει δέντρα και σκιά εμπρός του….
Γιατί δεν ακούμε; Γιατί δεν κάνουμε αλλαγές;
Πηγαίνοντας στο 2045 και ελπίζοντας σε ένα καλύτερο μέλλον, όσο δυσοίωνο και αν μας φαίνεται κάποιες φορές, πρέπει να αλλάξουμε. Όλοι μας και όλα όσα κάναμε. Αλλά πρώτα πρέπει να ακούμε καθαρά, να νιώθουμε και μετά με σοβαρότητα να δρούμε.
Η Moody’s δύο φορές έχει δώσει “μέτρια αρνητική” βαθμολογία στο περιβαλλοντικό προφίλ της Ελλάδας. Η PwC προειδοποιούσε από το 2017-18 για τις ελλείψεις προληπτικής δασοπροστασίας, τις ατέλειες συστημάτων πρόληψης, και την οργάνωση των πόρων πυρόσβεσης στη χώρα. Η WWF συλλέγει διαρκώς δεδομένα τα οποία τρομάζουν: την τελευταία εικοσαετία, στην Ελλάδα εκδηλώνονται κάθε χρόνο περίπου 10.000 πυρκαγιές υπαίθρου και καίγονται κατά μέσο όρο 534.121 στρέμματα. Το μεγαλύτερο ποσοστό εξ αυτών οφείλεται σε ανθρώπινη αμέλεια.
Αλλά η ζωή συνεχίζεται: ξερά χόρτα, κλαδιά, μικρές δημόσιες και ιδιωτικές χωματερές απορριμμάτων, έλλειψη δεξαμενών νερού, πεταμένα τσιγάρα και εύφλεκτα υλικά στις πόλεις και στην ύπαιθρο. Η λίστα είναι μεγάλη: καταπατημένα δάση από επαύλεις και αυθαίρετα ελενίτ σπίτια για να έχουν οι ιδιοκτήτες όλων των κοινωνικοοικονομικών τάξεων τη σκιά του πεύκου, σπίτια 5 μέτρα χτισμένα από τη θάλασσα, αλλά και ο ερασιτέχνης τσοπάνης του χωριού που κατατρώει με τα προβατάκια την αναγέννηση των δασών!
Η λίστα γίνεται τριπλάσια σε έκταση, αν μπούμε στις άσχημες, βρώμικες και αφόρητες πόλεις μας σε όλη τη χώρα. Ενεργειακό μίγμα βασισμένο στα ορυκτά καύσιμα, γηραιός ρυπογόνος στόλος στις μεταφορές, υψηλά επίπεδα άντλησης γλυκών υδάτων, εντεινόμενες πιέσεις λειψυδρίας. Η έκθεση του ΟΟΣΑ 2020 για τις περιβαλλοντικές επιδόσεις της Ελλάδας δεν δείχνει αμέλεια!
Μάλλον κάνουμε εγκλήματα και κανείς δεν φαίνεται να έχει σχέδιο. Μόλις λίγες εβδομάδες μετά την καταστροφική πυρκαγιά δασικής έκτασης στα Γεράνεια Όρη που έκανε στάχτη 65.000 στρέμματα δάσους, μάθαμε (και αμέσως ξεχάσαμε) πως δεν έχουν γίνει προσλήψεις υπαλλήλων στις Δασικές Υπηρεσίες επί 17 χρόνια. Θα μου πείτε, ακόμη και αν γίνουν προσλήψεις, σύμφωνα με ποιο σχέδιο θα είμαστε έτοιμοι; Οι πυρκαγιές έκαψαν περισσότερα από 1.250.000 στρέμματα γης στην Ελλάδα (εκτίμηση Εθνικού Αστεροσκοπείου Αθηνών που επεξεργάστηκε εικόνες του δορυφόρου Sentinel-2) και εμείς συζητούμε την κομματική πλευρά των αποφάσεων…
Βιώσιμη ανάπτυξη από τις επιχειρήσεις
Οι επιχειρήσεις υποχρεώνονται από την κοινωνία, την εποχή, τις διεθνείς και Ευρωπαϊκές πολιτικές να υιοθετήσουν και να υλοποιήσουν πάρα πολλά σχέδια, δράσεις, και πολιτικές βιώσιμης ανάπτυξης βάσει των 17 παγκόσμιων στόχων βιώσιμης ανάπτυξης.
Πρέπει να αλλάξουν και να διακριθούν σε πολλούς τομείς: ασφάλεια τροφίμων, κατάργηση πλαστικών, σωστή διαχείριση απορριμμάτων για την κυκλική οικονομία, συνεισφορά στην κοινωνία, μείωση ενέργειας στην παραγωγή και της εκπομπής ρύπων μέσω της ηλεκτροκίνησης, ισότητα πρόσβασης στην εργασία, ασφάλεια και υγεία στους χώρους εργασίας, προστασία δικαιωμάτων καταναλωτή και όλα αυτά σχετικά γρήγορα.
Πρέπει να σκεφτούν πως θα μειώνουν κάθε μέρα το περιβαλλοντικό αποτύπωμά τους, όχι γενικά και αόριστα, ειδικά στις περιοχές όπου λειτουργούν. Να αποφασίσουν πως θα αλλάξουν σε πιο ποιοτικά και βιώσιμα προϊοντικά υλικά, ενώ οι υπηρεσίες πως θα γίνουν πιο ασφαλείς, γρήγορες και ψηφιακές. Να είναι οι εταιρίες μας ηθικές και διαφανείς σε κάθε λειτουργία και προϊόν που προσφέρουν στο κοινό.
Βιώσιμη ανάπτυξη στις πόλεις γίνεται;
Υπάρχει όμως ένα εμπόδιο. Η κλιματική κρίση δεν θα αντιμετωπιστεί, αν οι πόλεις μας, και η συμπεριφορά μας δεν αλλάξει ριζικά. Οι αμήχανοι Δήμαρχοι δεν μπορούν να έχουν πρακτικό και μετρήσιμο σχέδιο βιώσιμης ανάπτυξης. Είναι μονίμως ζαλισμένοι με ένα τεχνικό πρόγραμμα έργων (βλ. λακκούβες), ένα πολιτιστικό πρόγραμμα καλοκαιρινών δράσεων, την αποκομιδή απορριμμάτων (που μετράει στο μάτι του ψηφοφόρου) και τις μικροεπιδιορθώσεις των τοπικών σχολείων.
Ποιος να τους πει πως η βιώσιμη ανάπτυξη είναι τα δίκτυα επικοινωνίας και οι ψηφιακοί εργαζόμενοι; Πώς οι πεζόδρομοι και η κίνηση με ηλεκτρικά οχήματα μειώνουν τη ρύπανση και αυξάνουν την κινητικότητα και την κατανάλωση; Ποιά πάρκα θα επισκέπτεται το κοινό και ποιά θα είναι κλειστά για να αναγεννούν φύση; Ποιές ενέργειες θα αλλάξουν το κλίμα της πόλης τους σε συνδυασμό με το φυσικό περιβάλλον; Πώς θα γίνει πιο ελκυστικός προορισμός η πόλη τους με «πράσινα» στοιχεία; Ποιός να τους πει πως κάνοντας καλύτερη, οικονομικότερη, καθαρότερη τη ζωή των πολιτών το συνολικό αποτύπωμα είναι μακροχρόνια καλύτερο και οικονομικά συμφερότερο (με λιγότερα έξοδα και ρίσκα); Ποιός θα τους μάθει πως δεν τους θέλουμε να είναι παρατηρητές των πυρκαγιών στα ραδιόφωνα, αλλά να δημιουργούν συστήματα πρόληψης και μηχανισμούς ελέγχου με τεχνολογία;
Και τελευταίοι εμείς! Ναι, οι πολίτες. Ευθυνόμαστε σοβαρά και όπως έλεγε ο Λ. Κωνσταντάρας ως πολιτικός Μυαρογιαλούρος «να ακούσω μια φορά έναν Ελληνα να πει συγγνώμη, έφταιξα». Πρέπει πριν από καθετί άλλο να πούμε ένα συγγνώμη για την αδιαφορία και τις κακές πρακτικές μας.
Και μετά να κάνουμε πράξεις: στα οργανικά απόβλητα, στο πόσα αυτοκίνητα έχει κάθε σπίτι, στο τσιγάρο που πετάμε, στον εθελοντισμό μας και πάνω από όλα ποιους ψηφίζουμε τελικά σε τοπικό, περιφερειακό και εθνικό επίπεδο και τι απαιτούμε.
“Όλοι μας ξέρουμε πως χρειάζεται σχέδιο με στόχους και χρονικές δεσμεύσεις (όχι άλλα λόγια) και εφαρμογή της διεθνούς τεχνογνωσίας. Αλλιώς θα περάσουμε ακόμη πιο δύσκολες στιγμές!”
Ώρα δράσης
Δεν θέλουμε άλλα παχιά λόγια, ούτε πολιτικές εξαγγελίες, ούτε συμβολικά βίντεο, ούτε ευαίσθητα κοινωνικά μηνύματα. Τώρα, μετά την τελευταία 5ετία (και όχι μόνο) της δυστυχώς …καμμένης Ελληνικής γης και των θερμοκρασιών επιπέδου ερήμου, θέλουμε πράξεις. Τα παιδιά μας θέλουν και αξίζουν πράξεις.
Άμεσες απαγορεύσεις δημόσιων και ιδιωτικών πρακτικών μόλυνσης (αέρα, θάλασσα, δρόμοι, υπηρεσίες). Διανοίξεις δρόμων πυροπροστασίας και ανάθεση της ευθύνης στις πόλεις. Απαγόρευση ελεύθερης βοσκής και άναρχης υπεραλίευσης. Οι (δήθεν) αμέλειες πρόκλησης πυρκαγιών να γίνουν κακουργήματα. Παντού υποχρεωτική η ηλεκτροκίνηση. Πράσινες ταράτσες και ενεργειακή απόδοση για να ζούμε καλύτερα στις πόλεις. Προμήθεια drones και καμερών ασφαλείας που θα παρακολουθούν 24/7 τους αμελείς, τους πυρομανείς και την ασφάλειά μας.
Περισσότερες ψηφιακές υπηρεσίες για να μην καίμε βενζίνη και το χρόνο μας. Περισσότερους τόνους καθαρών υλικών ανακύκλωσης για να επαναχρησιμοποιούνται στη βιομηχανία και τις συσκευασίες. Παραγωγή προϊόντων χωρίς ένταση πόρων.
Ναι, η λίστα είναι μεγάλη. Αλλά δεν έχουμε άλλο χρόνο για κουβέντες.
