Έλλειψη chip: τα τσιπάκια δεν βρίσκονται ανάμεσα μας

Γιατί είναι δύσκολο να βρούμε PlayStation 5 στα καταστήματα, σε όλο τον κόσμο;  Πότε θα το δούμε άραγε; Γιατί αργεί το αυτοκίνητο που έχω παραγγείλει; Που είναι αυτή η έξυπνη σκούπα μου; Αυτές είναι μερικές από τις ερωτήσεις που λαμβάνουν καθημερινά εταιρίες από καταναλωτές για προϊόντα που έχουν παραγγείλει και ακόμα δεν έχουν παραλάβει.

Έχουν περάσει αρκετοί μήνες από την κυκλοφορία του PlayStation 5 και ακόμα και σήμερα, είναι πολύ δύσκολο να αγοράσει κάποιος την δημοφιλή κονσόλα της Sony. Το πρόβλημα όμως ξεπερνάει την ιαπωνική εταιρεία και το PS5. Η Samsung δήλωσε πως ανησυχεί για έλλειψη σε chips για τις συσκευές της και η Foxconn φαίνεται πως θα έχει θέματα με απόθεμα σε υλικά μέχρι το 2022.

Όπως είναι λογικό δεν είναι μόνο οι εταιρίες τεχνολογίας και τα videogames που αντιμετωπίζουν αυτό το πρόβλημα. Η αυτοκινητοβιομηχανία είναι επίσης ένας κλάδος που χτυπήθηκε έντονα από την έλλειψη chip. Πολλά γνωστά ονόματα, μεταξύ των οποίων η Volkwagen, η Ford, η Nissan, η General Motors, η Peugeot  κ.α. αναγκάστηκαν να προχωρήσουν σε μια μικρή ή μεγάλη παύση της παραγωγής τους, καθώς αντιμετώπιζαν σημαντικά προβλήματα διαθεσιμότητας. Είναι χαρακτηριστικό ότι ένα αυτοκίνητο χρειάζεται από 50 έως 150 chip για τη λειτουργία του. Οικιακές συσκευές, ακόμα και ιατρικός εξοπλισμός αντιμετώπισαν επίσης τα απόνερα της έλλειψης. Σύμφωνα με την Goldman Shacks στις ΗΠΑ, η «κρίση στους ημιαγωγούς» επηρέασε 169 διαφορετικούς κλάδους.

“Το 2020 τα έσοδα της παγκόσμιας βιομηχανίας ημιαγωγών ήταν $466,24 δισ. από $422,34 δισ. που ήταν 2019”.

Οι ρίζες του προβλήματος

Αν δει κάποιος μεμονωμένα τα περιστατικά πιθανώς να απορήσει από την έκταση που πήρε το πρόβλημα. Όμως όταν «κουμπώσουν» όλοι οι παράγοντες μεταξύ τους, το πρόβλημα γίνεται εμφανές σε όλη του τη διάσταση.

Ας ξεκινήσουμε από την πανδημία. Ο COVID- 19 άλλαξε την καθημερινότητα των καταναλωτών, αλλά και τις ανάγκες παραγωγής των εταιριών. O κόσμος έμεινε σπίτι, εργάζεται από το σπίτι και χρειάζεται ψηφιακά εργαλεία για την δουλειά και την ψυχαγωγία του. Αποτέλεσμα αυτής της «ψηφιακής επιτάχυνσης» των καταναλωτών ήταν οι τεράστιες παραγγελίες σε laptops και περιφερειακά για pc όπως είναι οι κάρτες γραφικών.

Στην συνέχεια, στα τέλη της προηγούμενης χρονιάς είχαμε το λανσάρισμα στις κονσόλες νέας γενιάς, Playstation 5 και Xbox Series X/S. Μια συγκυρία που συμβαίνει κάθε 7-8 χρόνια, στη μετάβαση από τη μία γενιά στην άλλη, και δημιουργεί έκτακτες ανάγκες σε hardware, προκειμένου να παραχθεί ένα ικανό στοκ προϊόντων για να ανταποκριθεί στην έντονη ζήτηση των καταναλωτών.

Όλα τα παραπάνω συνιστούν έκτακτες συνθήκες της αγοράς, όμως και στο πεδίο της πολιτικής είχαμε μια ακόμα έκτακτη συνθήκη. Ακόμα πιο σοβαρή, αφού ο «πόλεμος» μεταξύ Κίνας – ΗΠΑ είχε το 2020 ως αποτέλεσμα η αμερικανική κυβέρνηση να επιβάλλει περιορισμούς στην κινεζική SMIC, τη μεγαλύτερη εταιρεία παραγωγής τσιπ της χώρας. Λόγω των συγκεκριμένων περιορισμών, εταιρείες αμερικανικών συμφερόντων έπρεπε να στραφούν σε άλλους προμηθευτές. Σαν να μην έφταναν όλα τα παραπάνω, το 2021 η Ταϊβάν αντιμετώπισε τη χειρότερη ξηρασία των τελευταίων 50 χρόνων. Το καθαρό νερό είναι απαραίτητο στην παραγωγή chip. Για παράδειγμα, η ταϊβανέζικη TSMC (Taiwan Semiconductor Manifacturing Company) χρησιμοποιεί περισσότερους από 63.000 τόνους νερού κάθε μέρα, το 10% δύο τοπικών ταμιευτήρων, σύμφωνα με τη Wikipedia. Όλη αυτή η σπάνια ευθυγράμμιση διαφόρων παραμέτρων οδήγησε στο σήμερα, όπου τα chipάκια είναι είδη υπό εξαφάνιση.

Μια μικρή αναδρομή

Αν πάμε είκοσι χρόνια πίσω, στις αρχές των 00s θα δούμε ότι υπήρχαν περίπου 30 εταιρίες τεχνολογίας, που κάθε μία έφτιαχνε τα δικά της ολοκληρωμένα κυκλώματα. Αυτό σήμαινε έξοδα. Οπότε όταν οι εταιρίες, είδαν ότι η παραγωγή μπορεί να γίνει outsource, όπου η ποιότητα θα παρέμενε ίδια και το κόστος θα ήταν πολύ μικρότερο, στην πλειονότητά τους επέλεξαν αυτό το δρόμο με μερικές μόνο εξαιρέσεις.

Στην πράξη αυτό σημαίνει ότι όταν μία εταιρία λέει ότι φτιάχνει το δικό της chip, καλή ώρα η Apple με τους νέους επεξεργαστές της, στην ουσία σημαίνει ότι η Apple σχεδιάζει το chip με σχέδια της ARM και στην συνέχεια στέλνει το τελικό σχέδιο σε μία τρίτη εταιρία για να τα κατασκευάσει, για παράδειγμα την TSMC.

Η Apple δεν είναι η εξαίρεση στον κανόνα. Το ίδιο συμβαίνει με όλες της μεγάλες εταιρίες. Οι Microsoft, Sony, Qualcomm, AMD και Nvidia χρησιμοποιούν επίσης την TSMC για την κατασκευή των δικών τους chip. Ακόμα και η Intel, που είναι ο μεγαλύτερος κατασκευαστής (σε μερίδιο αγοράς) εξετάζει να δώσει outsource ένα μέρος της παραγωγής μέσα στα επόμενα χρόνια.

Το 2020, η Intel ήταν πρώτη στην παγκόσμια αγορά ημιαγωγών με έσοδα $73,89 δισ., με την Samsung να ακολουθεί (με έσοδα ύψους $60,48 δισ.) και την TSMC στην τρίτη θέση στα $45,4 δισ. Έχει ενδιαφέρον όμως να δούμε και πως μεταβλήθηκαν οι πωλήσεις από το 2019 για να αποκτήσουμε μια πληρέστερη εικόνα για τις ιδιαίτερες συνθήκες, όπως αυτές που διαμορφώθηκαν την περυσινή χρονιά.

Πώς θα αντιμετωπιστεί το πρόβλημα;

Οι εταιρίες προσπαθούν να βρουν λύσεις για να μπορέσουν να ανταπεξέλθουν στην ζήτηση. Ήδη η Intel, η Samsung και η TSMC έχουν ανακοινώσει επενδύσεις για την δημιουργία νέων γραμμών παραγωγή και κατασκευαστικών κέντρων. Η κυβέρνηση του Τζον Μπάιντεν υπογράφει εκτελεστικές εντολές με μέτρα για την αντιμετώπιση της έλλειψης, διαθέτοντας ήδη 52 δισ. δολάρια για την προώθηση της εγχώριας παραγωγής. Η Ευρώπη από την πλευρά της έχει βάλει στόχο μέχρι το 2030 να μπορεί να παράγει τουλάχιστον το 20% των ημιαγωγών παγκοσμίως (από 10% σήμερα), υποσχόμενη επενδύσεις ύψους 150 δισεκατομμυρίων δολαρίων.

Όμως, τέτοιες υλοποιήσεις δεν γίνονται από την μία μέρα στην άλλη. Θα πρέπει να περάσουν μερικά χρόνια έτσι ώστε να ξεκινήσουν να αποδίδουν και να δημιουργούν απόθεμα. Οι αναλυτές εκτιμούν ότι -παρά τα μέτρα και τις πρωτοβουλίες ενίσχυσης της παραγωγής- η έλλειψη θα διατηρηθεί για δύο τουλάχιστον χρόνια. Με το 5G να μπαίνει σιγά σιγά στην ζωή μας και το internet of things να γίνεται ολοένα και πιο δημοφιλές, είναι λογικό πως η ζήτηση σίγουρα θα αυξηθεί κι άλλο. Αυτό ίσως όμως μακροπρόθεσμα να είναι καλό μιας και η εταιρίες πλέον θα έχουν πάρει πολύτιμα μαθήματα από τα σημερινά προβλήματα, διορθώνοντας και βελτιώνοντας τις γραμμές παραγωγής τους. Όπως και να έχει για την ώρα θα χρειαστεί να περιμένουμε για να πάρουμε το PS5 στα χέρια μας ή για να μας έρθει η πολυπόθητη RTX3090.