Τι ισχύει και τι όχι μετά τις ανακοινώσεις του Μαρκ Ζάκερμπεργκ την Τρίτη; Μπορούν οι αλλαγές να εφαρμοστούν στην Ευρώπη;

Οι ανακοινώσεις του Μαρκ Ζάκερμπεργκ για την κατάργηση των ομάδων επαλήθευσης περιεχομένου έγιναν δεκτές με ενθουσιασμό από όσους θεωρούν ότι έχουν πέσει θύματα λογοκρισίας και ότι οι αναρτήσεις τους στο Facebook, το Instagram ή το Threads δεν έχουν την ίδια αντιμετώπιση με τις δημοσιεύσεις άλλων χρηστών.

Ωστόσο, όσοι πανηγυρίζουν είναι καλό να συγκρατήσουν για λίγο τον ενθουσιασμό τους και όσοι είναι αντίθετοι με τις αποφάσεις της Meta είναι καλό να συγκρατήσουν για λίγο την απογοήτευσή τους.

Ας πάρουμε τα πράγματα από την αρχή…

Την Τρίτη ο επικεφαλής της Meta Μαρκ Ζάκερμπεργκ με βιντεοσκοπημένο μήνυμά του ανακοίνωσε ότι οι πλατφόρμες Facebook, Instagram και Threads θα λειτουργούν από εδώ και στο εξής χωρίς επαγγελματίες επαληθευτές περιεχομένου και θα βασίζονται στους χρήστες που θα επισημαίνουν αναρτήσεις με στοιχεία παραπληροφόρησης.

«Είναι ώρα να επιστρέψουμε στις ρίζες μας όσον αφορά στην ελεύθερη έκφραση», δήλωσε ο Ζάκερμπεργκ προσθέτοντας ότι το πρόγραμμα επαλήθευσης περιεχομένου που λειτουργούσε εδώ και αρκετά χρόνια «έχει φτάσει σε σημείο όπου έχει πολλά λάθη και πολλή λογοκρισία». Παραδέχθηκε ότι από εδώ και στο εξής, περισσότερο «κακό υλικό» θα φτάνει στις οθόνες μας, αλλά και ότι θα μικρύνει ο αριθμός των αναρτήσεων και των λογαριασμών που θα απενεργοποιούνται χωρίς να έχουν κάνει κάποιο λάθος.

Όμως, οι αποφάσεις που έλαβε η Meta έχουν σαφή γεωγραφικό περιορισμό, καθώς αφορούν μόνο τις Ηνωμένες Πολιτείες. Στην Ευρώπη -για να χρησιμοποιήσουμε μια αμερικανική έκφραση- υπάρχει άλλος σερίφης και οι κανόνες είναι διαφορετικοί.

Η Πράξη για τις Ψηφιακές Υπηρεσίες, υποχρεώνει τις μεγάλες πλατφόρμες online υπηρεσιών (όπως το Facebook ή το Instagrm) να καταρτίσουν σχέδια για τον μετριασμό συστημικών κινδύνων «όπως η παραπληροφόρηση, η χειραγώγηση κατά τη διάρκεια εκλογών, η κυβερνοβία κατά των γυναικών και η κακοποίηση ανηλίκων». Ειδικότερα, όσον αφορά στην καταπολέμηση της παραπληροφόρησης, οι πλατφόρμες οφείλουν να λαμβάνουν μέτρα για την αντιμετώπιση των κινδύνων που συνδέονται με τη διάδοση παράνομου περιεχομένου στο διαδίκτυο και να διαθέτουν μηχανισμό που να επιτρέπει την επισήμανση παράνομου περιεχομένου από τους χρήστες και να ενεργούν αμέσως όταν τους γνωστοποιείται τέτοιο περιεχόμενο.

Βεβαίως κάποιος θα μπορούσε να πει ότι η αντικατάσταση των ελεγκτών περιεχομένου από τις «Σημειώσεις Κοινότητας» είναι σύμφωνη με τις απαιτήσεις της ευρωπαϊκής νομοθεσίας. Αντί των ειδικευμένων συνεργατών, τον λόγο έχουν οι χρήστες, οι οποίοι θα επισημαίνουν μία ανάρτηση ώστε να φαίνεται ότι περιέχει ανακρίβειες. Θέλουμε να δούμε βέβαια πώς (και αν) θα λειτουργήσει αυτό στην πράξη, όταν έχουμε ήδη δει σελίδες ή λογαριασμούς χρηστών να απενεργοποιούνται εξαιτίας στοχευμένων αναφορών που δεν είχαν κατ’ ανάγκη το δίκιο με το μέρος τους.

Η Πράξη σημειώνει ότι πλατφόρμες με περισσότερους από 45 εκατ. χρήστες «πρέπει να διενεργούν ετήσια εκτίμηση κινδύνου και να λαμβάνουν αντίστοιχα μέτρα άμβλυνσης των κινδύνων». Προσθέτει ότι «οποιαδήποτε τέτοια μέτρα πρέπει να σταθμίζονται προσεκτικά έναντι των περιορισμών της ελευθερίας της έκφρασης, καθώς και να υποβάλλονται σε ανεξάρτητο έλεγχο».

Αποτελούν οι «Σημειώσεις Κοινότητας» επαρκές μέτρο άμβλυνσης των κινδύνων που απορρέουν από εκστρατείες παραπληροφόρησης; Αν κρίνουμε από το γεγονός ότι αντίστοιχος μηχανισμός λειτουργεί στο Χ, το οποίο μέχρι στιγμής δεν έχει δεχθεί κάποια νομική ενόχληση από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, η απάντηση είναι καταφατική.

Σημειώνεται ότι ο μηχανισμός ελέγχου αναρτήσεων μετά από αναφορές που υποβάλουν οι χρήστες του Facebook (ή του Instagram ή του Threads) θα συνεχίζει να υφίσταται. Προτεραιότητα θα δίνεται στον έλεγχο περιεχομένου που προωθεί τρομοκρατικές ενέργειες, ενώ περιεχόμενο που υπό άλλες συνθήκες θα «κατέβαινε» θα παραμένει online και αν κάποιος θεωρεί ότι θίγεται θα μπορεί να προσφύγει στα δικαστήρια.

Η απόφαση της Meta προκαλεί μια κάποια αναστάτωση στην Ευρώπη.

Εκπρόσωπος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής δήλωσε στον γερμανικό σταθμό MDR ότι η Meta θα πρέπει να υποβάλει δική της έκθεση αποτίμησης κινδύνων εάν σταματήσει να συνεργάζεται με ανεξάρτητους επαληθευτές γεγονότων στην Ε.Ε. Σε αντίθετη περίπτωση θα βρεθεί αντιμέτωπη με πρόστιμα που μπορεί να φτάσουν στο 6% των ετησίων εσόδων της.

Ο πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Λαϊκού Κόμματος Μάνφρεντ Βέμπερ δήλωσε ότι περιμένει από τις πλατφόρμες να γνωρίζουν τις υποχρεώσεις τους στην Ευρώπη.

Το Ευρωπαϊκό Δίκτυο των φορέων που ελέγχουν δημοσιεύσεις για την ακρίβειά τους και στο οποίο μέλη είναι το Γαλλικό Πρακτορείο, το Γερμανικό Πρακτορείο Ειδήσεων, καθώς και τα Ελληνικά Hoaxes εξέφρασε την απογοήτευσή του για την εξέλιξη. Το δίκτυο «καταδικάζει τις δηλώσεις του διευθύνοντος συμβούλου που συνδέουν την επαλήθευση γεγονότων με τη λογοκρισία και καλεί την Ε.Ε. να μην αποθαρρυνθεί στις προσπάθειές της να σταματήσει τη διάδοση της παραπληροφόρησης».

Για την ώρα, είναι βέβαιο ότι η συνεργασία της Meta με φορείς όπως τα μέλη του Ευρωπαϊκού Δικτύου θα συνεχιστεί – μέχρι νεωτέρας.

Στις ΗΠΑ, πολλοί είναι εκείνοι που σχολιάζουν ότι η Meta προσπαθεί να κατευνάσει τον Ντόναλντ Τραμπ, καταργώντας έναν μηχανισμό που υπολογίζεται ότι της κόστισε περίπου 300 εκατ. δολάρια. Μετά την υπόθεση της Cambridge Analytica και την αποκάλυψη ότι η πλατφόρμα του Facebook είχε αξιοποιηθεί για τη διάδοση παραπληροφόρησης κατά την περίοδο πριν τις προεδρικές εκλογές του 2016, η Meta προχώρησε στην πρόσληψη 40.000 ελεγκτών περιεχομένου, οι περισσότεροι από τους οποίους μάλλον αναζητούν άλλη εργασία πλέον. Ο Ντόναλντ Τραμπ σχολίασε με θερμά λόγια τις αποφάσεις της Meta. Καμία έκπληξη…