Ξέρετε πόσα ψηφιακά απομεινάρια έχει η έρημος του Internet;
Το BlueSky ήρθε ορμητικά στη δημοσιότητα τις τελευταίες εβδομάδες λόγω της ροής νέων χρηστών στην πλατφόρμα του και έφερε πάλι στο επίκεντρο ένα ερώτημα που έχουμε δει να κάνει την εμφάνισή του αρκετές φορές στο παρελθόν: Μπορεί κάποιος να αμφισβητήσει εμπράκτως την ισχυρή παρουσία του Facebook (και των συνδεδεμένων υπηρεσιών του) ή του X;
Είναι γεγονός ότι κατά τα τελευταία χρόνια μόνο το TikTok έχει κατορθώσει να δημιουργήσει αναστάτωση στον χώρο της κοινωνικής δικτύωσης και να λειτουργήσει ως ένας ισχυρός τρίτος πόλος. Άλλες πλατφόρμες όπως το Pinterest έχουν κατορθώσει να δημιουργήσουν έναν δικό τους χώρο αλλά απέχουν πολύ από το να φτάσουν σε ένα μέγεθος που θα έκανε τα στελέχη της Meta και της Google πρωτευόντως και της Χ δευτερευόντως να χάσουν τον ύπνο τους. Οι αριθμοί είναι σαφείς, με το Facebook να είναι ο κυρίαρχος, το YouTube να ακολουθεί, το TikTok και το LinkedIn κλείνουν την ομάδα των κοινωνικών δικτύων με πάνω από ένα δισ. χρήστες παγκοσμίως και ακολουθούν οι υπόλοιπες πλατφόρμες. Το X υπολογίζεται ότι βρίσκεται σήμερα, τέλη Νοεμβρίου 2024, στους 580 εκατ. χρήστες, ενώ το BlueSky φλερτάρει με το ψυχολογικό φράγμα των 25 εκατ. χρηστών.
Όμως πριν από αυτούς προηγήθηκαν άλλοι που επιχείρησαν να αμφισβητήσουν το ισχυρό status quo που έχει δημιουργηθεί. Οι γραμμές που ακολουθούν είναι αφιερωμένες σε αυτές τις προσπάθειες. Κάποιες πέτυχαν, κάποιες όχι.
diaspora*
Ένα πλήρως αποκεντρωμένο δίκτυο με κόμβους καθένας από τους οποίους περιέχει τα δεδομένα των χρηστών που έχουν εγγραφεί σε αυτόν. Οι χρήστες όμως επικοινωνούν μεταξύ τους χωρίς να περιορίζονται από τον κόμβο μέσω του οποίου συνδέονται. Δημιουργοί του diaspora* ήταν τέσσερις φοιτητές του Πανεπιστημίου της Νέας Υόρκης, οι Ilya Zhitomirskiy, Dan Grippi, Max Salzberg, και Raphael Sofaer που ξεκίνησαν την ανάπτυξη του λογισμικού το 2010. Οι πρώτες δοκιμές ξεκίνησαν τον Νοέμβριο του 2010 και 10 μήνες μετά το diaspora* έκανε την εμφάνισή του στο κοινό. Η αυτοκτονία του Ilva Zhitomirskiy τον Νοέμβριο του 2011 είχε εμφανή αντίκτυπο στην εξέλιξη του εγχειρήματος, το οποίο δεν κατόρθωσε να αποκτήσει ιδιαίτερη δημοτικότητα.
Αριθμοί: Δεν υπάρχουν επίσημες ανακοινώσεις για αριθμό χρηστών, ωστόσο μία εκτίμηση που περιορίζει τον πληθυσμό των ενεργών λογαριασμών κάτω από το ένα εκατομμύριο, μάλλον είναι κοντά στην πραγματικότητα.
Πού βρίσκεται σήμερα: Η πλατφόρμα είναι ενεργή και τον Ιούνιο του 2024 κυκλοφόρησε η τελευταία έκδοση του λογισμικού που εξασφαλίζει τη λειτουργία της. Από τους ιδρυτές, ο Dan Grippi εργάζεται ως στέλεχος στην Snap, την εταιρεία που βρίσκεται πίσω από το Snapchat. Ο Max Salzberg είναι επικεφαλής στην πλατφόρμα crowdfunding BackerKit.
Google+
Η Google έχει προσπαθήσει κατ’ επανάληψη να αποκτήσει παρουσία στην κοινωνική δικτύωση, αρχικά με το Orkut -το οποίο είχε επιτυχία κυρίως στη Βραζιλία-, ακολούθως με τα Google Wave και Google Buzz και, τέλος, με το το Google+ που ήταν και η πιο επιτυχημένη προσπάθειά της. Λανσαρίστηκε τον Ιούνιο του 2011 με έναν σχεδιασμό που βασιζόταν στην ομαδοποίηση των λογαριασμών που ακολουθούσαν έναν χρήστη. Ο χρήστης μπορούσε να δημιουργήσει ομάδες με συγκεκριμένα χαρακτηριστικά και να μοιράζεται διαφορετικά πράγματα σε καθεμία από αυτές. Η αποκάλυψη ενός τεχνικού σφάλματος που είχε ως αποτέλεσμα τη διαρροή των προσωπικών δεδομένων περίπου 500.000 χρηστών προκάλεσε αίσθηση και ίσως να έδωσε την αφορμή που αναζητούσε η εταιρεία για να αναστείλει τη λειτουργία της υπηρεσίας. Ουσιαστικά, το YouTube σώζει την τιμή της Google στον τομέα των social media αν και κάποιοι θα πουν ότι η συγκεκριμένη πλατφόρμα δεν έχει πάρα πολλά από τα χαρακτηριστικά των τυπικών κοινωνικών δικτύων.
Αριθμοί: Στην ακμή του, το Google+ είχε περίπου 180-200 εκατ. ενεργούς χρήστες, όμως δεν κατόρθωσε να φτάσει στα αριθμητικά μεγέθη του Facebook ή του Twitter.
Πού βρίσκεται σήμερα: Μακριά από τα μάτια των πολλών, λειτουργικότητες του Google+ έχουν ενσωματωθεί στη συνδρομητική πλατφόρμα Google Workspace. Για το ευρύ κοινό, όσοι χρησιμοποιούν το Google Meet μάλλον δεν γνωρίζουν (ή δεν θυμούνται) ότι η συγκεκριμένη υπηρεσία εμφανίστηκε για πρώτη φορά ως μέρος του Google+ με την επωνυμία Hangouts.
Vine
Αφού το Facebook αποκτά άλλες υπηρεσίες είναι καιρός να αποκτήσουμε και εμείς τις δικές μας, σκέφτηκαν στο Twitter και αγόρασαν το 2012 το Vine. Η πλατφόρμα είχε δημιουργηθεί από τους Rus Yusupov, Dom Hofmann και Colin Kroll που άκουσαν το χτύπημα στην πόρτα τους από το Twitter μόλις τέσσερις μήνες μετά το λανσάρισμα της υπηρεσίας, η οποία επέτρεπε τη δημοσίευση βίντεο διάρκειας έως 6 δευτερολέπτων. Ιδανικό ταίρι για το Twitter εκείνης της περιόδου που επίσης βασιζόταν στη λακωνικότητα, καθώς τα μηνύματα στην πλατφόρμα δεν μπορούσαν να ξεπεράσουν τους 140 χαρακτήρες.
Αριθμοί: Σχεδόν έναν χρόνο μετά το λανσάρισμά του, το Vine έφτασε να έχει περίπου 200 εκατ. χρήστες.
Πού βρίσκεται σήμερα: Σε κατάσταση αρχειοθέτησης. Το Twitter αποφάσισε να σταματήσει την επένδυσή του στο Vine το 2016, καθώς δεν μπόρεσε να το αξιοποιήσει εμπορικά και με δεδομένη την ανάπτυξη ανταγωνιστικών υπηρεσιών που δεν περιόριζαν τη διαρκεια των βίντεο στα 6 δευτερόλεπτα. Θα μπορούσαμε να πούμε ότι το Vine ήταν πρόδρομος του TikTok αν και ίσως να είμαστε υπερβολικοί. Οι δημιουργοί του Vine παραμένουν σε ενεργό δράση χωρίς να έχουν επαναλάβει την επιτυχία της βίντεο πλατφόρμας τους.
Path
Ένας λογαριασμός στο Facebook μπορεί να έχει ως και 5.000 φίλους, όμως στον πραγματικό κόσμο κανείς δεν έχει τόσους. Το Path ξεκίνησε το ταξίδι του στο διαδίκτυο ως ένα κοινωνικό δίκτυο με έμφαση στην ανταλλαγή φωτογραφιών και με έναν μέγιστο αριθμό 150 συνδέσεων ανά λογαριασμό. Δημιούργημα των Dave Morin, Shawn Fanning και Dustin Mierau, το Path προσπάθησε πολλές φορές να κεντρίσει το ενδιαφέρον των χρηστών αλλά χωρίς επιτυχία. Μερίδιο στην αποτυχία φαίνεται ότι έπαιξε και η εκ των έσω παραβίαση προσωπικών δεδομένων, καθώς είχε αποδειχθεί ότι στελέχη της εταιρείας «κρυφοκοιτούσαν» τα δεδομένα που αποθήκευαν οι χρήστες. Το 2011 τo Path έγινε στόχος εξαγοράς από την Google, όμως οι δημιουργοί του απέρριψαν την πρόταση των 100 εκατ. δολαρίων. Τέσσερα χρόνια αργότερα εξαγοράστηκε από την Kakao, μια νοτιοκορεατική εταιρεία παροχής υπηρεσιών πρόσβασης στο διαδίκτυο. Όπως αποδείχθηκε, η εξαγορά απλώς παράτεινε για λίγο τον χρόνο ζωής της υπηρεσίαnς που ανέστειλε τη λειτουργία της τον Σεπτέμβριο του 2018.
Αριθμοί: Στην ακμή της, η εφαρμογή του Path για κινητά τηλέφωνα είχε καταγράψει 1,5 εκατ. εγκαταστάσεις. Ίσως αυτός να ήταν και ο μέγιστος αριθμός των ανθρώπων που χρησιμοποίησε ποτέ την υπηρεσία.
Πού βρίσκεται σήμερα: To Path είναι πια offline και αντίγραφο των σελίδων του βρίσκεται στο Wayback Machine. Από τους ιδρυτές του, περισσότερο γνωστός είναι ο Shawn Fanning, ο οποίος πριν το Path είχε ήδη κερδίσει μια ιστορία στην εξέλιξη του διαδικτύου ως δημιουργός του Napster.
Ello
Λίγα χρόνια μετά την εμφάνιση του diaspora* οι χρήστες του Twitter και του Facebook άρχισαν να ακούνε για ένα νέο κοινωνικό δίκτυο, το Ello. Έκανε την πρεμιέρα του στον κόσμο του διαδικτύου τον Μάρτιο του 2014 με την υπόσχεση ότι ποτέ δεν θα πουλούσε τα δεδομένα των χρηστών του. «Δεν είσαι προϊόν», έλεγε το ενθουσιώδες μανιφέστο του απευθυνόμενο σε όσους άνοιγαν λογαριασμό στην πλατφόρμα, η οποία σύντομα εξελίχθηκε σε χώρο καλλιτεχνικής έκφρασης αλλά απέτυχε να περάσει στο ευρύ κοινό. H Η πλατφόρμα απαιτούσε από τους χρήστες να εγγράφονται με το πραγματικό τους ονοματεπώνυμο και είχε μια κάποια αλλεργία στα ψευδώνυμα, πράγμα που λειτούργησε ανασχετικά.
Αριθμοί: Δημοσιεύματα εκείνης της περιόδου ανέφεραν ότι το Ello έφτασε να έχει γύρω στους 4,5 εκατ. χρήστες, ενώ το ενδιαφέρον σιγά σιγά υποχώρησε.
Πού βρίσκεται σήμερα: Το δίκτυο, τελικά, αγοράστηκε το 2018 από την Talenthouse, η οποία επίσης κινείτο στον καλλιτεχνικό χώρο, χωρίς όμως να αναζωπυρωθεί το ενδιαφέρον. Τελικά, κάποια στιγμή το 2023 και χωρίς κάποια προειδοποίηση, κάποιος τράβηξε την πρίζα του Ello. Σήμερα θα το βρείτε μόνο στις υπηρεσίες αρχειοθέτησης του διαδικτύου.
